Podatek od nieodpłatnych świadczeń zgodny z Konstytucją. Z pewnymi warunkami

Przeczytaj także: Nieodpłatne świadczenia dla pracowników: podatek zgody z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny badał zgodność z Konstytucją przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, na podstawie których mogą być opodatkowane tzw. świadczenia pozapłacowe.

Kwestionowane przez Lewiatana przepisy były podstawą wydania wielu, częstokroć wzajemnie sprzecznych rozstrzygnięć przez sądy administracyjne, co prowadziło do wniosku, że mogły nie spełniać one podstawowego warunku stawianego przez konstytucję przepisom podatkowym, czyli należytej precyzji i określoności.

TK orzekł, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, rozumiane w ten sposób, że „inne nieodpłatne świadczenie" oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika, są zgodne z art. 2 w związku z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Trybunał uznał za niedopuszczalne takie interpretowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym które pozwala na opodatkowanie świadczeń pozapłacowych, które nie są zindywidualizowane i skonkretyzowane. TK podkreślił, że „inne nieodpłatne świadczenia” na rzecz pracownika mogą być uznane za jego dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tylko pod warunkiem, że rzeczywiście spowodowały zaoszczędzenie przez niego wydatków. Ustalenie tej okoliczności zależy od tego, czy pracownik skorzystał ze świadczenia oferowanego przez pracodawcę w pełni dobrowolnie. Zgoda na skorzystanie ze świadczenia wyraża bowiem ocenę pracownika, że świadczenie – z punktu widzenia jego sytuacji zawodowej, życiowej, rodzinnej – jest celowe i przydatne, leży w jego interesie. Nie uprawnione jest więc opodatkowanie świadczeń tylko z tego powodu, że istnieje możliwość ich wykorzystania przez pracownika.

Według TK, za przychód pracownika mogą być uznane tylko takie świadczenia, które zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie), zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenie aktywów lub uniknięcie wydatku, który musiałby ponieść, a dodatkowo korzyść taka musi być wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Trybunał wskazał przykładowo, że kryterium wystąpienia po stronie pracownika przychodu nie jest spełnione, gdy pracodawca proponuje pracownikom udział w spotkaniach integracyjnych i szkoleniowych. W tym przypadku nawet jeżeli pracownik uczestniczy w spotkaniu dobrowolnie, to po jego stronie nie pojawia się korzyść. Z kolei wymierną korzyścią, stanowiącą przychód podlegający opodatkowaniu, może być dowożenie pracowników na koszt pracodawców do pracy z miejsca zamieszkania, dodatkowe ubezpieczenie, zakup polis ubezpieczeniowych na rzecz pracowników.