Wynajem samochodu osobowego jako import usług i odliczenie VAT

Przeczytaj także: Wynajem samochodu a import usług

Rozpatrzmy następującą sytuację: Firma X wynajęła samochód osobowy od kontrahenta zagranicznego. Najem ten ma trwać pół roku z miesięcznym okresem rozliczeniowym. Kto powinien transakcję tę opodatkować? Czy nabywca będzie mógł w pełni odliczyć podatek naliczony?

Ponieważ mamy do czynienia z usługą, w pierwszej kolejności należy określić miejsce jej świadczenia (opodatkowania). Przedmiotem usługi najmu jest środek transportu. To z kolei oznacza, że istotne jest, czy mamy do czynienia z najmem krótkotrwałym. Zgodnie bowiem z art. 28j ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy.
Przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się tu z kolei ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających - przez okres nieprzekraczający 90 dni.

W naszym przypadku najem ma trwać pół roku. Nie jest zatem spełniona definicja krótkoterminowego wynajmu środków transportu, w związku z czym regulacja ta nie będzie tu stosowana.
Zastosować natomiast należy zasadę ogólną, określoną w art. 28b ustawy o VAT. Mówi ona, że dana usługa jest opodatkowana w kraju, w którym znajduje się siedziba usługobiorcy (będącego podatnikiem). Skoro w naszym przykładzie środek transportu jest wynajmowany przez firmę polską (nic się nie mówi o stałym miejscu prowadzenia działalności przez nią za granicą), w Polsce zatem najem ten należy opodatkować.

Co ważne, obowiązek rozliczenia tego podatku (a więc wykazania VAT należnego) przejdzie tutaj na nabywcę (zgodnie z art. 17 ustawy o VAT). Transakcję tę należy opodatkować podstawową stawką podatku, zaś obowiązek podatkowy określa się tu na koniec każdego okresu rozliczeniowego (czyli w naszym przykładzie na koniec każdego miesiąca kalendarzowego).

VAT należny z tytułu importu usług przekształca się przy tym co do zasady w VAT naliczony podlegający odliczeniu. Jest on zatem neutralny podatkowo dla czynnego podatnika VAT. Zgodnie z art. 86 ust. 10b pkt w zw. z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od importu usług za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy po stronie podatku należnego jednakże pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tej transakcji w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek.

Niestety trzeba tutaj pamiętać o pewnych ograniczeniach nałożonych przez ustawodawcę w zakresie odliczania podatku naliczonego związanego m.in. z samochodami osobowymi.
Otóż w chwili obecnej wynajem samochodu osobowego wykorzystywanego do tzw. działalności mieszanej uprawnia podatnika do odliczenia 50% kwoty podatku.

Powyższe oznacza, że o ile po stronie podatku należnego z tytułu importu usług pojawi się pełna kwota podatku naliczonego od wartości takiej usługi, tak po stronie podatku naliczonego podatnik co do zasady będzie mógł odliczyć jedynie 50% tej kwoty (mówi o tym art. 86a ust. 1 pkt 2 lit. a ustawy o VAT). Jak zatem nietrudno zauważyć, w takim przypadku import usług nie będzie neutralny podatkowo, gdyż firma X nie będzie mogła odliczyć połowy wykazanej kwoty podatku należnego od takiego importu usług (na marginesie dodajmy, że podobnie byłoby w przypadku najmu takiego pojazdu w kraju, z tym że tutaj to wynajmujący naliczy i wykaże w składanej deklaracji podatek należny, którego połowę nabywca będzie mógł odliczyć w swojej deklaracji).

Oczywiście firma X będzie mogła odliczyć pełną wartość podatku naliczonego, jeżeli dowiedzie, że samochód ten służy jedynie jej działalności gospodarczej. Niemniej jest to związane z koniecznością prowadzenia dodatkowej dokumentacji oraz zgłoszenia takiego pojazdu w określonym terminie do urzędu skarbowego.