Podatek VAT: towary z odwrotnym obciążeniem a zmiana przepisów

Przeczytaj także: Odwrotne obciążenie a mały podatnik i metoda kasowa w VAT

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Spółka dokonuje sprzedaży towarów, które w stanie prawnym obowiązującym do 30 września 2013 r. były opodatkowane na zasadach ogólnych wg stawki 23% po stronie sprzedawcy, zaś w stanie prawnym obowiązującym od 1 października 2013 r. są objęte procedurą tzw. odwrotnego obciążenia, zgodnie z którą to nabywca a nie sprzedawca rozlicza podatek należny. Z końcem września spółka otrzymała zaliczkę (która nie pokrywała 100% ceny towaru) na poczet dostawy takich towarów, od której wykazała i zapłaciła VAT należny. Ich dostawa nastąpiła zaś po 1 października.
W związku z powyższym zadano pytanie, w jaki sposób owa dostawa winna zostać rozliczona na potrzeby VAT-u? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

"(...) Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.) - zwanej dalej ustawą - opodatkowaniu ww. podatkiem podlegają:
1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów na terytorium kraju;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…) - art. 7 ust. 1 ustawy.
W świetle art. 2 pkt 6 ustawy - przez towary rozumie się rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Podatek VAT: towary z odwrotnym obciążeniem a zmiana przepisów

Otrzymanie przez spółkę zaliczki na poczet dostawy towarów przed 30 września 2013 r. opodatkowanych wówczas 23% stawką VAT wymaga wystawienia faktury i wykazania od tej zaliczki podatku wg tej stawki podatku. Następnie zrealizowanie dostawy po zmianie przepisów, które wskazują, że do takich towarów ma zastosowanie zasad odwrotnego obciążenia, wymaga skorygowania wcześniejszego rozliczenia poprzez wystawienie faktury korygującej.

Zgodnie z brzmieniem art. 5a ustawy - towary lub usługi będące przedmiotem czynności, o których mowa w art. 5, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Klasyfikacją do której odwołują się przepisy ustawy od dnia 1 stycznia 2011 r. jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług wprowadzona w życie rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz.U. Nr 207, poz. 1293).

Na mocy art. 15 ust. 1 ustawy - podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Stosownie do art. 15 ust. 2 ustawy - działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy – podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a. dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b. nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15,
c. dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2.

Na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 35) w okresie od dnia 1 kwietnia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2013 r. warunek o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jest spełniony, jeżeli dokonującym dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, niekorzystający ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

W myśl art. 17 ust. 2 ustawy #61485; w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4, 5, 7 i 8, usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.
Przepis art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy wprowadza mechanizm polegający na przesunięciu obowiązku rozliczenia podatku od towarów i usług na podatnika, na rzecz którego jest dokonywana dostawa towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy, tzw. odwrotne obciążenie VAT.

Od dnia 1 października 2013 r. na podstawie zmian wprowadzonych ustawą z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r., poz. 1027) rozszerzył się katalog towarów wobec których ma zastosowanie mechanizm odwrotnego obciążenia VAT. W nowym brzmieniu załącznik nr 11 zawiera 41 grup towarów (sklasyfikowanych przy pomocy odpowiednich pozycji PKWiU), wśród których znalazło się więcej towarów z kategorii złomu, jak również surowców wtórnych oraz niektóre wyroby ze stali i miedzi.

Zgodnie z wolą ustawodawcy, zasada odwróconego obciążenia znajduje zastosowanie do dostaw towarów wykazanych w rozszerzonym załączniku nr 11 do ustawy, które miały miejsce od dnia 1 października 2013 r. W związku z przedmiotowym rozszerzeniem ww. załącznika nie zostały jednak wprowadzone przepisy przejściowe. W związku z tym należy przyjąć, że mechanizmowi odwróconego opodatkowania według rozszerzonego załącznika nr 11 do ustawy podlegają wyłącznie towary, których dostawa nastąpiła po 30 września 2013 r.

Zaznaczyć należy, że podstawowe znaczenie ma tu zatem moment dostawy tych towarów. Sama definicja dostawy została zawarta w przytoczonym powyżej art. 7 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tą definicją, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Natomiast czynności przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, musi towarzyszyć wydanie przedmiotowych towarów nabywcy. Tylko wówczas powstanie obowiązek podatkowy z tytułu tej czynności. W przepisie tym mowa jest o tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towary (a więc nabywcy) prawo do postępowania z nimi jak właściciel. Należy przy tym uznać, że chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania daną rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności. Zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. (...)