NIK: fiskus nie radzi sobie z oszustwami VAT

Przeczytaj także: Rzecznik Praw Podatnika, czyli koń trojański fiskusa

Z podatku VAT budżet państwa czerpie aż 42 procent swoich dochodów. Jednak w latach 2011-2013 dochody z VAT spadły o ponad 6 proc. (o 7,4 mld zł), czego przyczyną były m.in. coraz częstsze oszustwa podatkowe, takie jak np. niezapłacenie VAT przez polskiego nabywcę od towarów sprowadzonych z innych krajów UE, wykorzystywanie faktur dokumentujących fikcyjne transakcje gospodarcze lub wyłudzenie podatku w postaci zwrotów VAT.

Kontrola NIK wykazała, że pomimo działań mających na celu ograniczenie skali oszustw podatkowych, administracja podatkowa nie była w stanie skutecznie radzić sobie z wieloma problemami. Izba zarzuca fiskusowi, że odzyskano zaledwie niewielką część kwot zaniżeń podatku VAT (w pięciu skontrolowanych przez NIK Urzędach Skarbowych, w roku 2011 odzyskano 22,7 proc. kwoty zaniżeń VAT, 8,8 proc. w 2012 r. a w I półroczu 2013 roku tylko 4,8 proc.). Niska skuteczność w egzekwowaniu podatku wynikała najczęściej z braku majątku po stronie dłużników, były to po prostu tzw. „słupy”.

Do spadku skuteczności zwalczania oszustw podatkowych przyczyniła się też, zdaniem NIK, mniejsza liczba kontroli przeprowadzonych przez urzędy skarbowe - w 2012 r. było o 8,8 proc. mniej kontroli rozliczeń VAT niż w 2011 r. Zbyt często też uchylano też w wyższych instancjach decyzje organów skarbowych. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy było według NIK niepełne lub nieprawidłowe udokumentowanie stanu faktycznego dotyczącego kontrolowanych podatników.

Kontrolerzy zwrócili też uwagę, że skuteczność zwalczania oszustw w VAT zależy głównie od umiejętnego rozpoznania mechanizmów oszustw i szybkości reakcji organów podatkowych.