Ulga prorodzinna w PIT 2013 a dochody rodziców

Przeczytaj także: Rozliczenie roczne gdy etat, podatek liniowy i małoletnie dziecko

Art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wskazuje, że od podatku dochodowego obliczonego wg skali podatkowej i pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, podatnik ma prawo odliczyć określoną kwotę na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

1. wykonywał władzę rodzicielską;
2. pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
3. sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Wskazane odliczenie przysługuje także na dzieci:

• bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną
• do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub określonych art. 30b (kapitały pieniężne) w łącznej wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku, określonych w pierwszym przedziale skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1, z wyjątkiem renty rodzinnej

Warto przy tym pamiętać, że prowadzenie przez dziecko działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym, tonażowym, ryczałtem ewidencjonowanym bądź kartą podatkową również dyskwalifikuje prawo do skorzystania z ulgi na dzieci przez rodziców.

Niemniej nie zawsze tylko „status” dziecka jest tutaj istotny. Trzeba bowiem pamiętać, że poczynając od zeznań podatkowych za rok 2013, w przypadku posiadania tylko jednej pociechy ustawodawca uzależnił prawo do ulgi także od wysokości dochodów uzyskiwanych przez rodziców (czy też innych osób wyżej wymienionych).

Otóż zgodnie z art. 27f ust. 2 pkt 1 ustawy, przy jedynym dziecku podatnik ma prawo do ulgi, jeżeli:

• w przypadku pozostawania przez cały rok w związku małżeńskim, dochody jego oraz małżonka nie przekroczyły w roku podatkowym kwoty 112 000 zł
• w przypadku niepozostawania w związku małżeńskim, w tym także pozostawania w takim związku tylko przez część roku, dochody podatnika nie przekroczyły kwoty 56 000 zł, za wyjątkiem podatnika samotnie wychowującego małoletnie dziecko wymienionego w art. 6 ust. 4, do którego ma zastosowanie kwota dochodu w wysokości 112 000 zł

Na potrzeby przytoczonej regulacji za podatnika pozostającego w związku małżeńskim nie uważa się:

1. osoby, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów;
2. osoby pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.

Jakie dochody
Nie wszystkie dochody podatnika są istotne przy określaniu prawa do ulgi. Ustawodawca ogranicza się tutaj jedynie do dochodów uzyskanych łącznie (a więc ich sumy) w danym roku podatkowym, do których mają zastosowanie zasady opodatkowania określone w art. 27 (skala podatkowa, np. przychody z umowy o pracę, działalności wykonywanej osobiście, renty, emerytury, najmu opodatkowanego skalą itd.), art. 30b (dochody ze zbycia akcji, udziałów w spółkach i pochodnych papierów wartościowych oraz praw z nich wynikających, wykazywane w PIT-38) i art. 30c (podatek liniowy, PIT-36L), pomniejszonych o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne zapłaconych w danym roku przez podatnika bądź potrąconych przez płatnika.

Zarówno sposób ustalania dochodu jak i wartość limitu ma tutaj niebagatelne znaczenie. Może się bowiem okazać, że przy tych samych dochodach rodzice jednego dziecka w zależności od tego, czy są małżonkami czy też nie, z ulgi nie skorzystają.

Załóżmy dla przykładu, że rodzice 6-cio letniego Jasia (mają tylko jedno dziecko) uzyskali w 2013 r. łączny dochód w wysokości 120 tys. zł (po odliczeniu składek ZUS), z czego ojciec zarobił 70 tys. zł, zaś matka 50 tys. zł. W przypadku, gdy rodzice Jasia będą małżonkami, ulga nie będzie im przysługiwała, jako że ich łączny dochód przekroczył 112 tys. zł.
Jeżeli jednak rodzice nie będą małżeństwem, to o ile ojciec Jasia z ulgi nie skorzysta, tak jego matka już tak. W tym przypadku bowiem w stosunku do każdego z nich przysługuje limit 56 tys. zł. Ojciec zarobił więcej (70 tys. zł), w związku z czym z ulgi nie skorzysta. Jednakże matka, która uzyskała dochód w wysokości 50 tys. zł (a więc poniżej limitu) jak najbardziej ulgę może odliczyć.

Z drugiej jednak strony, gdyby w opisanej wyżej sytuacji pracował jedynie ojciec dziecka, to pozostawanie rodziców w związku małżeńskim uprawniałoby ich do skorzystania z ulgi na dzieci, zaś gdyby rodzice małżeństwem nie byli, to ojciec z ulgi skorzystać by nie mógł z uwagi na zbyt wysoki dochód, zaś matka nie miałaby jej od czego odliczyć.

Zdaje się, że ustawodawca w sposób uprzywilejowany potraktował tutaj także płacących ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (i to zarówno z działalności gospodarczej jak też z prywatnego najmu), którzy uzyskują jednocześnie inne dochody opodatkowane skalą podatkową, dające możliwość odliczenia ulgi prorodzinnej. Przychody z ryczałtu bowiem przy określaniu wartości dochodu niezbędnego do ustalenia prawa do ulgi przy jednym dziecku w ogóle nie są brane pod uwagę (co wydaje się mieć pewne uzasadnienie, jako że w tym przypadku nie jest możliwe określenie dochodu). Podobnie jest w przypadku opodatkowania kartą podatkową.

Niemniej w takich przypadkach można mieć poczucie nierówności społecznej. Część firm bowiem nie może skorzystać z opodatkowania ryczałtem z uwagi na wykonywane czynności. Ponadto niektórzy przedsiębiorcy, dzięki opodatkowaniu kartą podatkową, płacą stosunkowo niski podatek przy często bardzo wysokich dochodach.

Może przy tym dojść do sytuacji, w której realne dochody ryczałtowca są większe aniżeli te, które uzyskuje przedsiębiorca płacący podatek liniowy czy też rozliczający się wg skali podatkowej. Niestety dochody z firmy opodatkowane podatkiem liniowym czy skalą podatkową przy określaniu prawa do ulgi przy jednym dziecku zawsze są brane pod uwagę.

Przykład
Załóżmy, że pan Piotr prowadzi firmę, która przyniosła przychody w wysokości 500 tys. zł. Jego żona uzyskuje zaś przychody z umowy o pracę, z której uzyskała dochód (pomniejszony o składki ZUS) w wysokości 35 tys. zł. Związek małżeński trwał przez cały rok 2013. Mają oni przy tym jedno dziecko: 7-letnią córkę Joasię.

To, czy ulga prorodzinna będzie im przysługiwać, zależy z jednej strony od formy opodatkowania działalności gospodarczej pana Piotra, z drugiej zaś uzyskanego z niej dochodu.

I tak w przypadku gdyby firma opodatkowana była ryczałtem, ulga na dzieci będzie im przysługiwać bez względu na wysokość wygenerowanego przez nią przychodu (a więc nawet wówczas, gdy ten wyniósł 500 tys. zł). Tak samo byłoby przy opodatkowaniu kartą podatkową. Będzie bowiem tutaj brany pod uwagę jedyne dochód żony z pracy, który wyniósł 35 tys. zł, a więc jest on o wiele niższy od obowiązującego ich limitu w wysokości 112 tys. zł. Ulgę uwzględni żona pana Piotra w składanym PIT-37.

Jeżeli natomiast podatek z firmy będzie płacony od dochodu, aby ulga przysługiwała, dochód ten nie będzie mógł przekroczyć 77 tys. zł (112 tys. zł – 35 tys. zł, które zarobiła żona). Tym samym koszty uzyskania przychodu (razem ze składkami ZUS) prowadzonej działalności musiałyby wynosić tutaj minimum 423 tys. zł.