Podatek VAT i eksport towaru: kopia SAD e-mailem?

Przeczytaj także: Wywóz towarów za granicę a Unijny Kodeks Celny: skazani na chaos

Definicja eksportu towarów znalazła się w art. 2 pkt 8 ustawy o VAT. Jest to dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii Europejskiej przez:
a) dostawcę lub na jego rzecz (zwany eksportem bezpośrednim), lub
b) nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz (zwany eksportem pośrednim),
- jeżeli wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej jest potwierdzony przez urząd celny określony w przepisach celnych.

Art. 41 ust. 3 ustawy o VAT mówi zaś, że w przypadku eksportu bezpośredniego stawka podatku wynosi 0%. Niemniej Stosuje się ją pod warunkiem że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej. Dokumentem tym jest w szczególności (ust. 6 przytoczonego przepisu):

1. dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez urząd celny wydruk tego dokumentu;
2. dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność;
3. zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez urząd celny.

Jeżeli warunek posiadania niezbędnego dokumentu nie został spełniony, podatnik nie wykazuje tej dostawy w ewidencji VAT za dany okres rozliczeniowy, lecz w okresie następnym, stosując stawkę podatku 0%, pod warunkiem otrzymania określonego wyżej dokumentu przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za ten następny okres. W przypadku nieotrzymania tego dokumentu w terminie określonym w zdaniu poprzednim mają zastosowanie stawki właściwe dla dostawy tego towaru na terytorium kraju.

W eksporcie pośrednim zaś stawka 0% ma zastosowanie (art. 41 ust. 11 ustawy o VAT), jeżeli podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym dokonał dostawy towarów, otrzymał dokument, o którym mowa wyżej, z którego wynika tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu (stosuje się przy tym odpowiednio regulacje mówiące jak zachować się w przypadku nieotrzymania wymaganych dokumentów na czas).

Tak mówią obecne przepisy ustawy o VAT. Wyglądały one jednak nieco inaczej przed 1 kwietnia 2013 r. Otóż we wcześniejszym stanie prawnym w przypadku eksportu pośredniego, aby zastosować 0% stawkę podatku VAT, podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy, w którym dokonał dostawy towarów, musiał posiadać kopię dokumentu, w którym urząd celny określony w przepisach celnych potwierdził wywóz tych towarów poza terytorium Unii Europejskiej.

Dokumentem potwierdzającym wywóz towarów poza terytorium UE jest natomiast przede wszystkim elektroniczny komunikat IE-599 przesyłany przez urząd celny wywozu. Tym samym w przypadku eksportu pośredniego w poprzednim stanie prawnym, aby zastosować 0% stawkę podatku VAT winien posiadać kopię tego dokumentu.

Powstawały przy tym spory pomiędzy fiskusem a podatnikami, czy kopię taką stanowi komunikat IE-599 otrzymany od agencji celnej obsługujące zagranicznego nabywcę w formie elektronicznej. Zdaniem fiskusa nie. Ten twierdził bowiem, że przesłanie tego dokumentu przez agencję następuje już poza systemem ESC i możliwa jest ingerencja w treść tego dokumentu. Nie zostaje zatem zagwarantowana tożsamość treści w nim zawartych z oryginałem. Zdaniem fiskusa kopia komunikatu IE-599 winna tutaj być uwierzytelniona przez właściwy urząd celny.

Odmienne zdanie w tej materii wyrażały jednak sądy administracyjne, czego przykładem jest wyrok NSA z dnia 04.06.2013 r., sygn. akt I FSK 974/12. Sąd podkreślił w nim, że termin „kopia” nie został zdefiniowany ani na potrzeby art. 41 ust. 11 ustawy o VAT, ani w przepisach prawa podatkowego i celnego. Nadinterpretacją jest tutaj zaś wprowadzanie dodatkowego warunku w postaci „uwierzytelnienia” kopii dokumentu potwierdzającego wywóz.

NSA wskazał, że w „(…) celu realizacji norm wspólnotowych w Polsce, z dniem 31 sierpnia 2007 r., uruchomiono System Kontroli Eksportu (ECS). System ten pozwolił na elektroniczną obsługę zgłoszenia wywozowego przesyłanego przez zgłaszającego/eksportera, zarówno w urzędzie celnym wywozu, jak też w urzędzie celnym wyprowadzenia i opiera się na obiegu komunikatów elektronicznych pomiędzy urzędami celnymi a podmiotami dokonującymi zgłoszeń celnych. Od dnia 31 sierpnia 2007 r. zgłoszenie celne może mieć formę dokumentu papierowego lub elektronicznego i każda z tych dwóch form dokumentu jest równorzędna.(…)”

Wprowadzenie systemu z jednej strony miało przyspieszyć dokonywanie odpraw celnych, z drugiej zaś zapewnić łatwy sposób weryfikacji dokonanych zgłoszeń celnych raz wywozu towaru poza terytorium UE. Owa elektroniczna forma potwierdzania dokonanych zgłoszeń celnych następuje w formie komunikatu IE-599 (zapisywanego w postaci pliku xml) wydawanego eksporterowi. Jest on podpisywany przez system ECS przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych, zaś uzyskanie komunikatu IE-599 wiąże się z koniecznością rejestracji w tymże systemie. Uwzględniając powyższe NSA uznał:

„(…) Skoro zatem w systemie ECS potwierdzenie wywozu towarów poza terytorium Wspólnoty odbywa się za pomocą elektronicznego komunikatu IE599 - podpisywanego przez system ECS przy użyciu klucza do bezpiecznej transmisji danych, który to komunikat dokumentuje czynność łatwą przez organy celne do zweryfikowania, to jego kopię może stanowić każdy rodzaj dokumentu, który by wiernie odzwierciedlał treść oryginału. Treść przepisów ustawy VAT, nie sprzeciwia się bowiem temu, aby był to dokument zapisany zarówno w formie papierowej jak i w formie elektronicznej. Ponadto jeśli celem ECS jest m.in. zapewnienie przejrzystości i weryfikowalności przeprowadzanych operacji celnych, to organ, mający jakiekolwiek wątpliwości co do treści otrzymanych dokumentów, czy też podejrzeń co do fikcyjności transakcji ma narzędzia służące do weryfikacji uzyskanych od podatnika danych. Tym samym może w łatwy sposób zbadać, czy nadesłany wydruk, kserokopia, czy nadesłany plik jest kopią oryginalnego komunikatu IE599. W tych warunkach nakładanie na podatnika obowiązku niejako "ponownego" potwierdzenia autentyczności wydawanych dokumentów nie znajduje oparcia w treści przepisów ustawy VAT i stoi w sprzeczności z założeniami ECS.(…)”