Zamiana mieszkań w rodzinie bez podatku PCC

Przeczytaj także: Umowa zamiany nieruchomości a podatek PCC

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

W lipcu 2013 r. wnioskodawczyni kupiła kawalerkę do gruntownego remontu, który po zakupie został przeprowadzony. Mieszkanie to ma niespełna 35 m² powierzchni. Rodzice wnioskodawczyni postanowili się z nią zamienić na mieszkania. Ich mieszkanie (którego są właścicielami od 1991 roku) ma powierzchnię niespełna 61 m² i także wymaga remontu. Jest przy tym droższe od posiadanej przez nią kawalerki. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy z tytułu zamiany mieszkań będzie musiała zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

Na podstawie art. 603 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. W myśl art. 604 Kodeksu cywilnego do zamiany stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. Stosownie natomiast do art. 555 Kodeksu cywilnego przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. gosphotodesign - Fotolia.com

Zamiana mieszkań w rodzinie bez podatku PCC

Umowa zamiany mieszkań dokonywana pomiędzy osobami zaliczonymi do pierwszej grupy podatkowej w podatku od spadków i darowizn, korzysta ze zwolnienia w podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 4 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych obowiązek podatkowy powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej i w przypadku umowy zamiany ciąży na stronach tej czynności.

Podstawę opodatkowania przy umowie zamiany stanowi różnica wartości rynkowych zamienianych lokali lub praw do lokali (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy) lub wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego, od którego przypada wyższy podatek (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy). Zgodnie z art. 6 ust. 2 ww. ustawy wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 2 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych stawka podatku od umowy zamiany własności nieruchomości, rzeczy ruchomych, prawa użytkowania wieczystego, własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: prawa do domu jednorodzinnego oraz prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym wynosi 2%.

W związku z powyższym, stwierdzić należy, że umowa zamiany stanowi czynność prawną, która co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy, np. umowa zamiany, jest zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Zgodnie z art. 9 pkt 5 tej ustawy zwalnia się od podatku zamianę budynku mieszkalnego lub jego części, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczych własnościowych praw do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przepisów prawa spółdzielczego: praw do domu jednorodzinnego lub praw do lokalu w małym domu mieszkalnym, jeżeli stronami umowy są osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

Analiza zacytowanego przepisu art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych prowadzi do wniosku, że skorzystanie z powyższego zwolnienia zależne jest od spełnienia łącznie następujących przesłanek:
1. pomiędzy stronami musi zostać zawarta umowa zamiany, a zatem umowa określona w art. 603 Kodeksu cywilnego i
2. przedmiotem ww. umowy musi być:
• budynek mieszkalny lub jego część albo
• lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość albo
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego albo
• wynikające z przepisów prawa spółdzielczego: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym i
3. stronami umowy muszą być osoby zaliczone do I grupy podatkowej zgodnie z przepisami o podatku od spadków i darowizn.

Przez przepisy o podatku od spadków i darowizn rozumie się ustawę z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.).

W myśl art. 14 ust. 2 wymienionej ustawy zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe. Zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 tej ustawy do I grupy podatkowej zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Z opisanego zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni zamierza zawrzeć ze swoimi rodzicami umowę zamiany spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego Jej rodziców.

Mając na uwadze wskazane powyżej okoliczności stwierdzić należy, że planowana umowa zamiany, wobec spełnienia przesłanek o których mowa w art. 9 pkt 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych będzie korzystała ze zwolnienia z opodatkowania zawartego w tym przepisie, a w konsekwencji na Wnioskodawczyni nie będzie zobowiązana do zapłaty tego podatku.(…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów