Odliczenia od podatku 2013: ubezpieczenie zdrowotne

Przeczytaj także: Przy ryczałcie ewidencjonowanym nie odliczysz składek KRUS

Wskazane we wstępie odliczenie znalazło się w art. 27b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Jego ust. 1 pkt 1 wskazuje, że obliczony podatek dochodowy w pierwszej kolejności ulega obniżeniu o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:
a) opłaconej w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
b) pobranej w roku podatkowym przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Co powyższe oznacza? Otóż składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejszają podatek, co jest dla podatników bardziej korzystne, aniżeli składki pomniejszające podstawę opodatkowania. W odróżnieniu od tych ostatnich bowiem odliczenia od podatku powodują, że zobowiązanie podatkowe zmniejsza się o wartość takiego odliczenia, dzięki czemu korzyść finansowa z tytułu takiego odliczenia jest większa, aniżeli przy odliczeniach od dochodu (gdzie realnie oszczędza się jedynie iloczyn w postaci stosowanej stawki podatku oraz kwoty zastosowanego odliczenia).

Warto przy tym pamiętać, że składkę na ubezpieczenie zdrowotne trzeba opłacać niemalże z każdego tytułu. Tym samym jeżeli przykładowo podatnik otrzymuje wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę, zaś dodatkowo także prowadzi działalność gospodarczą oraz uzyskuje przychody z tzw. działalności wykonywanej osobiście w postaci umowy zlecenia, z każdego z tych tytułów będzie obowiązany do płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne (przy czym w przypadku wynagrodzenia z umowy o pracę oraz umowy zlecenia z obowiązku tego wyręczy podatnika płatnik w postaci pracodawcy, który potrąci z niego odpowiednią wartość składki i przekaże do ZUS). Mało tego, gdyby przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą na własne nazwisko i jednocześnie byłby wspólnikiem spółki osobowej, każda z tych działalności powodować będzie obowiązek płacenia składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Na pocieszenie jednak nie można zapominać, że w przeważającej części zapłacona składka zostanie odliczona od podatku dochodowego, a więc tutaj zobowiązanie ulegnie odpowiedniemu pomniejszeniu.

Nie wszystkie składki do odliczenia

Mimo, że przytoczony wyżej art. 27b ust. 1 pkt 1 updof wskazuje, iż generalnie składki na ubezpieczenie zdrowotne podlegają odliczeniu, nie można zapominać o wyjątkach od tej reguły.
Odliczyć bowiem nie można składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

To podstawowe ograniczenie, drugie zaś odnosi się do wysokości odliczenia. Otóż ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych wskazuje, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obliczana w wysokości 9% podstawy jej wymiaru. W tej wartości trzeba ją także przekazać na konto ZUS (sposób liczenia podstawy jest różny w zależności od tego, jaki jest tytuł opłacenia składki). Na gruncie prawa podatkowego natomiast ustawodawca wskazał, że od podatku odliczyć można jedynie 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Oznacza to zatem, że zapłacona do ZUS składka w wysokości 7,75% podstawy naliczenia pomniejszy w tej wartości podatek dochodowy (a więc zmniejszy to zobowiązanie podatkowe), zaś pozostałych 1,25% podstawy wymiaru tej składki w rachunku podatkowym już ująć nie można (nie podlega ona odliczeniu mimo że składkę zapłacić trzeba). Tym samym podatnik płaci ją niejako z własnej kieszeni.

Konieczna zapłata

Jak już zostało to podkreślone wyżej, składki na ubezpieczenie zdrowotne podatnik opłaca samodzielnie bądź też obowiązek ten ciąży na płatniku (który pobiera ją z wynagrodzenia podatnika).

Składki na ubezpieczenie zdrowotne samodzielnie obliczają i odprowadzają do ZUS przede wszystkim przedsiębiorcy z tytułu prowadzenia firmy. Warto przy tym pamiętać, że minimalna podstawa wymiaru takich składek jest stała przez cały rok i całkowicie niezależna od faktycznie uzyskiwanych w ramach firmy przychodów. Dodajmy w tym miejscu, że w roku 2013 minimalna podstawa obliczenia takiej składki wynosiła 2 908,13 zł, zaś sama składka wynosiła 261,73 zł (przy czym odliczeniu od podatku podlegała kwota 225,38 zł).

W przypadku uzyskiwania przychodów z umowy o pracę, umowy zlecenie zawartej poza prowadzoną działalności gospodarczą, czy wreszcie przychodów z renty bądź emerytury, składkę na ubezpieczenie zdrowotne oblicza, potrąca z wypłacanych należności oraz przekazuje do ZUS płatnik (w postaci czy to zakładu pracy czy też organu rentowego).

W przypadku samodzielnego płacenia składek podatnik winien pamiętać, że w rozliczeniu PIT za 2013 rok odliczyć może jedynie te składki, które w tym roku zapłacił (przypomnijmy, że składki takie za dany miesiąc są płatne do 10-tego lub 15-tego dnia miesiąca następnego). Winien on legitymować się tutaj dowodami potwierdzającymi ich faktyczne poniesienie (a więc np. dowody wpłaty składek na odpowiednie konto, potwierdzenie przelewu itd.). Musi on także samodzielnie ustalić wysokość odliczenia (poprzez zsumowanie miesięcznych kwot składki, które mogą pomniejszyć podatek dochodowy). Zakładając, że składki takie były opłacane w terminie, przy wypełnianiu PIT-a za 2013 rok przedsiębiorca uwzględni w nim składkę za grudzień roku 2012 i składki za styczeń-listopad roku 2013 (te bowiem winny być zapłacone w ciągu roku 2013.)

Co się natomiast tyczy sytuacji, w której to płatnik wyręcza podatnika z „płacenia” składki na ubezpieczenie zdrowotne, podstawą do ich odliczenia jest otrzymana od niego informacja PIT-11, PIT-40A/11A. W sporządzonej informacji płatnik wykazuje nie wartość składek pobranych lecz wartość składek podlegającą odliczeniu, a więc w wysokości 7,75% podstawy wymiaru tychże składek, dzięki czemu przy wypełnianiu rocznego PIT-a podatnik nie musi dokonywać dodatkowych obliczeń w celu ustalenia wysokości składki podlegającej odliczeniu (jego czynności ograniczają się jedynie do przeniesienia kwoty z otrzymanej od płatnika informacji podatkowej do właściwej rubryki zeznania rocznego).

Co także jest niezwykle ważne w przypadku poboru składek przez płatnika, przy wypełnianiu rocznego PIT-a podatnik bierze pod uwagę kwotę składek pobranych w trakcie roku przez płatnika, a nie wpłaconych przez niego na konto ZUS (na płatniku spoczywa obowiązek ich późniejszej wpłaty). Jeżeli zatem składka zdrowotna została w danym roku pobrana przez płatnika, to podatnik ma pełne prawo odliczyć ją od swojego rocznego podatku nawet wówczas, gdy zostanie ona wpłacona na konto ZUS w roku następnym (co jest zgodne z prawem).