Przychód pracownika a ubezpieczenie w podróży służbowej

Przeczytaj także: Mieszkanie służbowe podczas delegacji pracownika

Spółka ubezpiecza swoich pracowników delegowanych do pracy za granicę. Na etapie zawierania umów nie jest ona przy tym w stanie określić z imienia i nazwiska ubezpieczonych pracowników, gdyż nie wie który z nich, kiedy i na jak długo będzie delegowany do pracy za granicą. Stąd też polisy są wykupywane w tzw. osobodniach.

Spółka wystąpiła o wydanie interpretacji indywidualnej, czy w takim stanie rzeczy po stronie pracownika powstaje przychód z tytułu wykupionej polisy na czas zagranicznej podróży służbowej? Fiskus uznał że tak. Przychodem pracownika jest bowiem każda realna korzyść, jaką uzyskuje podatnik, a w tym także opłacenie składki na ubezpieczenie pracowników delegowanych do pracy za granicą.

Spółka po wezwaniu Ministra Finansów do usunięcia naruszenia prawa wystosowała na interpretację skargę do sądu. WSA przyznał jednak rację organom podatkowym. W związku z tym skarżącą wystosowała kasację do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten uznał że jest ona zasadna.

Sąd podkreślił, iż nie ma wątpliwości co do tego, że pracownik oddelegowany do wykonywania pracy poza granicami kraju, niekiedy z dnia na dzień w celu realizacji obsługi serwisowej, nie dysponuje tego rodzaju swobodą. Ponadto, co zostało podniesione w skardze, uzyskanie wizy na wyjazd na terytorium takich państw jak Białoruś czy Rosja, jest uzależnione od potwierdzenia wykupienia ubezpieczenia medycznego. Przy jego braku następuje odmowa wjazdu na terytorium tych krajów.

Co za tym idzie, wykup takiej polisy trzeba tutaj rozpatrywać nie w kategoriach osobistej korzyści pracownika, a obowiązku pracodawcy zobowiązanego do wykonania określonych czynności na rzecz swoich kontrahentów.

Ponadto wykupując ubezpieczenie medyczne pracodawca nie kieruje się chęcią zapewniania swojemu pracownikowi korzyści, a zabezpieczeniem się przed ewentualnymi, nieprzewidywalnymi co do wysokości i następstw wydatków w związku z wykonywaniem zawartych umów. Trzeba bowiem pamiętać, że przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę obowiązek zwrotu z własnych środków kosztów leczenia pracownika poniesionych podczas jego podróży za granicą kraju.

W uzasadnieniu do wyroku sąd powołał się przy tym na uchwałę składu całej Izby Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 października 2011 r., sygn. akt II FPS 7/10 (ONSAiWSA 2012, nr 1, poz. 1). Czytamy w nim że:
„(…) należy przypomnieć, że pojęcie nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu przepisów prawa podatkowego obejmuje wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, jak również te wszelkie zdarzenia, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami bądź inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie mające konkretny wymiar finansowy. W powołanej uchwale wskazano wszakże wyraźnie, że ustawodawca nie obliguje osoby uprawnionej do przyjęcia oferowanej jej korzyści. Podatnik (pracownik), może zatem skorzystać albo odmówić skorzystania z umowy przewidującej zastrzeżenie korzyści na jej rzecz. Stwierdzenie to uzupełniono istotną dla wyniku przeprowadzonej kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku konstatacją, że pracodawca nie ma obowiązku uzyskania zgody pracownika na objęcie go uprawnieniem, "jednakże pracownik nie ma ustawowego obowiązku przyjęcia uprawnień do świadczeń [...] i może odmówić korzystania z nich". Według Sądu, "uzewnętrznienie woli pracownika w przedmiocie odmowy skorzystania z prawa [...] stanowić będzie niewątpliwą podstawę do oceny, że podatnik nieodpłatnego świadczenia z wymienionego tytułu nie przyjął". Odmowa przyjęcia nieodpłatnego świadczenia może – jak zaznaczono – nastąpić na przykład przy rozliczaniu pierwszej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.(…)”