Przedawnienie zobowiązań gdy strata podatkowa

Przeczytaj także: Strata podatkowa: 5 lat od zeznania rocznego z odliczeniem

Pojęcie straty podatkowej zostało określone w art. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (i odpowiednio art. 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych). Regulacje obu ustaw są do siebie bardzo zbliżone. Zgodnie z nimi podatnik może o wysokość straty poniesionej w roku podatkowym obniżać dochód uzyskany w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Ważne jednak jest to, iż wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty straty. W przypadku podatników opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób fizycznych trzeba nadto pamiętać, że o stratę można obniżać jedynie dochód uzyskany w ramach jednego źródła przychodów.

Co ważne, z możliwości odliczenia straty podatkowej można skorzystać już w trakcie roku na etapie ustalania wysokości zaliczek na podatek dochodowy lub dopiero w zeznaniu rocznym.

Strata podatkowa nie stanowi zobowiązania podatkowego. Tym bowiem, zgodnie z art. 5 Ordynacji podatkowej jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Niemniej fiskus może taką stratę kontrolować. Otóż zgodnie z art. 24 Ordynacji podatkowej, organ podatkowy, w drodze decyzji, określa wysokość straty poniesionej przez podatnika, jeżeli w postępowaniu podatkowym organ ten stwierdzi, że podatnik nie złożył deklaracji, nie wykazał w deklaracji straty lub wysokość poniesionej straty różni się od wysokości wykazanej w deklaracji, a poniesienie straty zgodnie z przepisami prawa podatkowego uprawnia do skorzystania z ulg podatkowych.

Z drugiej strony, ponieważ strata podatkowa nie jest zobowiązaniem podatkowym, nie ma do niej zastosowania art. 70 Ordynacji podatkowej, regulujący przedawnienie zobowiązań podatkowych (przypomnijmy, że zobowiązanie podatkowe co do zasady przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku).

Powyższe nie oznacza jednak, że fiskus może kontrolować taką stratę w nieskończoność. Bardzo ważny wyrok w tym zakresie wydał NSA w dniu 13 maja 2010 r. (sygn. akt II FSK 72/09). W jego uzasadnieniu czytamy, że „(…) Prawo do wydania decyzji określającej wysokość straty nie ulega więc przedawnieniu w rozumieniu art. 70 § 1 O.p., gdyż nie dotyczy zobowiązania podatkowego, co jednak nie oznacza, że nie jest ograniczone w czasie. Ograniczenie to wynika jednak wyłącznie z funkcji, jaką dla ustalenia prawnopodatkowego stanu faktycznego odgrywa wysokość straty poniesionej przez podatnika w latach poprzednich. Jeżeli zatem odliczenie straty od dochodu możliwe jest w ciągu kolejnych pięciu lat podatkowych (…) to organy podatkowe mogą określić wysokość straty w takim terminie, w jakim są uprawnione do określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym, co wiąże się z koniecznością ustalenia podstawy faktycznej takiego rozstrzygnięcia. Ponieważ elementem takiej podstawy faktycznej jest także strata, zasadniczo będzie to więc pięć lat po upływie roku kalendarzowego, w którym upłynął pięcioletni okres, w którym odliczenie straty było możliwe – o ile podatnik stratę powstałą w tym właśnie roku podatkowym rozlicza w pięciu następnych latach.(…)”

Jeżeli zatem przykładowo stratę za rok 2004 podatnik rozliczył w latach 2005 – 2009, z uwagi na fakt, że zobowiązanie podatkowe za rok 2009 upływa z końcem roku 2015, organ podatkowy do tego czasu może wszcząć postępowanie podatkowe w sprawie wysokości straty zadeklarowanej w zeznaniu rocznym za rok 2004.