Podatek VAT 2013: zmiany z początkiem roku

Przeczytaj także: Nowe zmiany w ustawie o VAT: ulga na złe długi w 2013 r.

Ulga na złe długi po nowemu

Nowelizując przepisy regulujące ulgę na złe długi, ustawodawca z jednej strony wprowadził pewne ułatwienia dla wierzycieli w celu skorzystania z jej dobrodziejstwa, z drugiej zaś nałożył dodatkowe sankcje na dłużników. Ci ostatni m.in. sami będą musieli kontrolować faktyczną zapłatę za dane towary i usługi a w przypadku jej braku skorygować odliczony VAT.

Ulga u wierzyciela
Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami (art. 89a ustawy o VAT), podobnie zresztą jak i wcześniej, podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostaw towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się z kolei za uprawdopodobnioną, jeżeli nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Przypomnijmy, iż przed nowelizacją okres „oczekiwania” na ulgę wynosił 180 dni.

To jednak nie jedyna zmiana, jaka zacznie obowiązywać od przyszłego roku. Istotnie został bowiem przebudowany art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, który zawiera warunki korzystania z ulgi przez wierzyciela. Uchylono z niego m.in. pkt 2, który mówił, że wierzytelności musiały być uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny, pkt 4 mówiący o tym, że wcześniej wierzytelności nie mogły zostać zbyte i pkt 6 nakazujący wierzycielowi zawiadomić dłużnika o zamiarze skorzystania z ulgi.

Od przyszłego roku, zgodnie ze znowelizowanym art. 89a ust. 2 ustawy o VAT, warunki uprawniające do ulgi będą następujące:

1. dostawa towaru lub świadczenie usług musiała nastąpić na rzecz czynnego podatnika VAT, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji
2. na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:
   a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,
   b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji (punkt ten został znowelizowany niestety w sposób niekorzystny dla podatników. Zgodnie bowiem z jego brzmieniem obowiązującym do końca 2012 r. wystarczającym jest, aby wierzyciel i dłużnik byli zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT, zaś na dzień skorzystania z korekty dłużnik mógł być w postępowaniu upadłościowym lub w trakcie likwidacji. Zmiana ta istotnie ograniczy wierzycielom prawo do skorzystania z ulgi, tym bardziej, że gro z nich korzysta z jej dobrodziejstw właśnie w stosunku do podmiotów, które są na skraju bankructwa i likwidacji)
3. od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została ona wystawiona

Korekta podatku należnego będzie mogła zaś nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną (czyli po upływie 150 dni od terminu płatności), pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie (znowelizowany ust. 3).

Ponadto, jeżeli po złożeniu deklaracji podatkowej, w której skorzystano z ulgi, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany będzie do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego należy zwiększyć w odniesieniu do tej części (znowelizowany ust. 4).

Pozostawiony został przy tym także obowiązek zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o skorzystaniu z ulgi, które to zawiadomienie należy złożyć w formie pisemnej wraz z deklaracją, podając w nim kwoty korekty. Ustawodawca doprecyzował przy tym, że zawiadomienie takie winno zawierać dane dłużnika (znowelizowany ust. 5). Minister Finansów ma opracować wzór takiego zawiadomienia (nowo dodany ust. 8).

Zniknął natomiast obowiązek zawiadamiania dłużnika o skorzystaniu z ulgi (uchylony ust. 6).

W ostatecznym rozrachunku należy niestety stwierdzić, iż ustawodawca w znacznym stopniu ograniczył prawo do korzystania z omawianej ulgi, jako że nie będzie z niej można już skorzystać w stosunku do dłużników będących w postępowaniu upadłościowym lub likwidacji, a więc podmiotów, w stosunku do której z ulgi tej często korzystano. Na otarcie łez skrócony został jedynie czas (o 30 dni), jaki musi upłynąć, aby z ulgi skorzystać oraz zniknęły niektóre obowiązki formalne.

Ulga u dłużnika
Zmiany (niekorzystne) odczują także sami dłużnicy. Znowelizowany art. 89b ust. 1 ustawy o VAT mówi bowiem, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Do tej pory korekty takiej należało dokonać dopiero po otrzymaniu zawiadomienia od wierzyciela o zamiarze skorzystania z ulgi na złe długi i to tylko w stosunku do tej wierzytelności, do której ulga miała być przez niego zastosowana. Znowelizowane przepisy nakładają natomiast na dłużnika obligatoryjny obowiązek skorygowania odliczonego podatku od każdej faktury, która nie została uregulowana w ciągu 150 dni licząc od terminu jej płatności, a z której podatek został wcześniej odliczony. Inny będzie także okres, w którym korektę należy wykazać. Zgodnie z nowymi przepisami korekta nastąpi na bieżąco w deklaracji za okres, w których owe 150 dni upłynie. Obecnie korekty takiej należy dokonać wstecz za ten okres, w którym pierwotnie podatek został odliczony.

Korekty nie trzeba będzie dokonywać, jeżeli dłużnik uregulował należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności (nowo dodany ust. 1a).

Pozostają przy tym przepisy mówiące jak postąpić, gdy wierzytelność zostanie uregulowana po dokonaniu takiej korekty (czyli pozwalające na ponowne odliczenie wcześniej skorygowanego podatku).