PESEL zamiast NIP = wykroczenie skarbowe?

Przeczytaj także: NIP czy PESEL w zeznaniach rocznych 2011?

Funkcjonują dwa identyfikatory podatkowe pozwalające ustalić tożsamość podatnika. Są to NIP i PESEL. To, jakim identyfikatorem podatkowym powinien posługiwać się podatnik, zależy od jego statusu podatkowo-ewidencyjnego. W przypadku osób fizycznych objętych rejestrem PESEL, nieprowadzących działalności gospodarczej, niezarejestrowanych jako podatnicy VAT, niebędących płatnikami podatków lub składek ZUS jest to numer PESEL. Pozostali muszą mieć NIP.

Podatnicy podają właściwy identyfikator podatkowy na dokumentach związanych z wykonywaniem zobowiązań podatkowych oraz niepodatkowych należności budżetowych, których poborem zajmują się organy podatkowe i celne, np. w deklaracjach, zeznaniach, informacjach. Praktyka pokazuje, że nie zawsze wybór pomiędzy NIP-em a PESEL-em jest oczywisty. Zdarzają się więc pomyłki.

Okazuje się tymczasem, że podatnicy zobowiązani do posługiwania się NIP-em mogą być ukarani za podanie zamiast niego numeru PESEL. Wszystko za sprawą art. 81 § 1 pkt 3 Kodeksu karnego skarbowego. Przepis ten stanowi, że niepodanie przez podatnika numeru identyfikacji podatkowej lub podanie numeru nieprawdziwego jest wykroczeniem skarbowym. Grozi za nie grzywna. Obecnie jej wysokość może wynieść od 150 zł do 30 tys. zł. Na takie sankcje nie naraża się natomiast osoba, która poda NIP, mimo że jej identyfikatorem podatkowym jest PESEL.

O zinterpretowanie wspominanych regulacji poprosiliśmy Ministerstwo Finansów. Otrzymaliśmy wyjaśnienia, w których przyznano, że posłużenie się niewłaściwym identyfikatorem podatkowym niesie za sobą ryzyko odpowiedzialności karnej skarbowej. Podatnik, którego identyfikatorem podatkowym jest NIP, naraża się na grzywnę, gdy podaje zamiast niego numer PESEL.

Urzędnicy powinni jednak traktować takie uchybienia w kategorii pomyłki, a nie wykroczenia skarbowego. Resort finansów dodał bowiem, że intencją organów podatkowych nie jest karanie, lecz dbałość o jakość danych oraz prawidłową identyfikację podatników. Przesłanka ta powinna mieć kluczowe znaczenie przy podejmowaniu ewentualnych działań przez urzędników.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.