Udziały spółki: podatek dochodowy od nabycia?

Przeczytaj także: Podatek PIT akcjonariusza gdy dobrowolne umorzenie akcji

Co mówią przepisy
Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się między innymi należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej. Wartość takiego przychodu powinna odpowiadać zasadniczo cenie rynkowej nabywanych udziałów (art. 17 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 19 ustawy PIT).

Jeżeli wartość wyrażona w cenie wskazanej w umowie sprzedaży udziałów znacznie odbiega od wartości rynkowej nabywanego podmiotu, przychód z tytułu zbycia udziałów może zostać określony przez organy podatkowe w wysokości wartości rynkowej. Wartość rynkową określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Organy podatkowe mogą wezwać strony umowy sprzedaży do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie ceny znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi wartość z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wartość ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od wartości wyrażonej w cenie, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi zbywający.

Ryzyko zbywcy…
Podstawę ustalenia przychodu z odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej stanowi zatem cena zbywanych udziałów określona w umowie. Cena ta nie może jednak bez uzasadnionej przyczyny znacząco odbiegać od wartości rynkowej, bowiem wówczas organy podatkowe mogą określić przychód w wysokości wartości rynkowej z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Po stronie sprzedającego może zostać doszacowany dodatkowy przychód będący różnicą między ceną ustaloną przez strony w umowie, a wartością rynkową nabywanych udziałów. Doszacowany przychód będzie podlegał opodatkowaniu po stronie sprzedającego stawką 19%.

Dodatkowo, sprzedający może zostać obciążony kosztami sporządzenia opinii biegłego wyceniającego udziały.

…i ryzyko nabywcy
Ryzyko podatkowe może wystąpić także po stronie nabywcy, u którego może powstać przychód z tytułu częściowo odpłatnego świadczenia (art. 11 ust. 2b ustawy PIT). Organy podatkowe mogą bowiem argumentować, iż nabywca uzyskał korzyść majątkową, gdyż nabył po cenie zaniżonej majątek o znacznie większej wartości.

Za dodatkowy dochód nabywcy może zostać zatem uznana różnica pomiędzy wartością rynkową nabytych udziałów a ich ceną zakupu. Analogicznie jak w przypadku zbywcy, wartość rynkową określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Kwestia PCC
A jak taka sytuacja wygląda od strony podatku od czynności cywilnoprawnych? Sprzedaż udziałów podlega bowiem 1% PCC.

Podstawą opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych przy umowie sprzedaży udziałów jest wartość rynkowa nabywanych udziałów. Wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

W praktyce oznacza to, iż określenie wartości rynkowej nabywanych udziałów jako podstawy opodatkowania podatkiem PCC powinno nastąpić tylko i wyłącznie na jeden moment – na dzień dokonania czynności cywilnoprawnej tj. zawarcia umowy sprzedaży udziałów.

Organy skarbowe są upoważnione do oszacowania podstawy opodatkowania, jeśli uznają, iż przyjęta cena zakupu udziałów odbiega od wartości rynkowej (w tym celu organy muszą przeprowadzić niezależną wycenę). Obowiązek zapłaty PCC spoczywa na nabywcy udziałów.

Podsumowując, podstawą opodatkowania PCC jest wartość rynkowa udziałów, a nie cena ustalona przez strony w umowie kupna- sprzedaży udziałów. W przypadku, gdyby cena zakupu różniła się od wartości rynkowej nabywanych udziałów obowiązek zapłaty różnicy spoczywa na nabywcy udziałów.