Darowizny na cele charytatywne a podatek VAT

Przeczytaj także: Zwrot VAT zapłaconego od darowizny powoduje jej odpłatność

Ta zasada ustalania podstawy opodatkowania obowiązywała od 1 stycznia 2008 r., kiedy wprowadzono do uptu art. 29 ust. 10a. Przepis ten był powszechnie krytykowany ze względu na nadmierne trudności w jej stosowaniu. Oprócz kłopotliwego obliczania podstawy opodatkowania przepis ten niósł także inną komplikację - nakładał dodatkowe obowiązki na podmiot dokonujący dostawy w ramach pomocy charytatywnej. Podmiot taki musiał bowiem prowadzić szczegółową dokumentację potwierdzającą fakt dokonania dostawy. Te formalności skutecznie zniechęcały wielu przedsiębiorców do korzystania z tego typu udogodnienia.

W ostatniej nowelizacji ustawy o VAT ustawodawca zdecydował się więc na radykalną zmianę - dotychczasowy przepis (ust. 10a) został wykreślony. Zamiast specjalnej zasady ustalania podstawy opodatkowania przy dostawie charytatywnej wprowadzono zwolnienie od VAT dla takich dostaw w nowym art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT. Aby skorzystać ze zwolnienia, trzeba spełnić następujące warunki:

• Dostawa towarów musi być nieodpłatna.
• Dokonywać jej powinien producent przekazywanych towarów.
• Jej przedmiotem mogą być jedynie produkty spożywcze (z wyłączeniem produktów alkoholowych).
• Dostawa musi być dokonana na rzecz organizacji pożytku publicznego (OPP).
• Produkty muszą być przeznaczone jedynie na cele działalności charytatywnej, prowadzonej przez tę organizację.

Pamiętaj, że aby skorzystać ze zwolnienia od VAT, konieczne jest łączne spełnienie wszystkich powyższych warunków. Brak zachowania któregokolwiek z nich powoduje utratę prawa do odliczenia VAT naliczonego przy zakupie towaru, który następnie jest przedmiotem darowizny. Ciekawostką jest to, że zmiana ta jest niezgodna z Dyrektywą 2006/112/WE. Przepisy wspólnotowe przewidują bowiem zwolnienie darowizn jedynie na cele charytatywne, ale już nie dla OPP. Ze względu na cel regulacji istnieje jednak małe ryzyko, aby Komisja Europejska żądała zmiany tych przepisów, tym bardziej że podobne (niezgodne z dyrektywą) rozwiązanie funkcjonuje np. we Francji.

Niezmieniona została natomiast zasada obliczania podstawy opodatkowania przy innych nieodpłatnych dostawach towarów, które nie będą kwalifikowały się do zwolnienia w zakresie dostawy do potrzeb charytatywnych. W tych innych przypadkach podstawą opodatkowania jest nadal cena nabycia tych towarów (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia określony w momencie dostawy tych towarów.

Reasumując, wydaje się, że zmiana w zakresie zwolnienia dostaw na cele charytatywne, jaką wprowadzono w nowym art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, spełni swoje funkcje lepiej niż dotychczasowe rozwiązanie w tym zakresie. Jeżeli jednak podatnik chce korzystać z tego rozwiązania – musi zwracać szczególną uwagę na obowiązek spełnienia wszelkich warunków do zastosowania zwolnienia.


Jak ustrzec się błędu, skoro przepisy ustawy o VAT są niezwykle skomplikowane, a wyjaśnienia orga¬nów skarbowych często sprzeczne? Przeczytasz o tym w poradniku „Vademecum VAT”!