Podatek PCC: istotna wartość rynkowa

Przeczytaj także: Podatek PCC a wartość rynkowa nieruchomości

Rozpatrzmy następującą sytuację: Podatnik kupił używany i uszkodzony samochód od innej osoby na podstawie umowy kupna-sprzedaży. Cena za ten samochód określona w umowie wynosiła 20 000 zł. Wartość rynkowa takiego auta (nieuszkodzonego) wynosi natomiast ok. 40 000 zł. Od jakiej kwoty podatnik powinien zapłacić podatek?

Na wstępie rozważań przypomnijmy, iż obowiązek podatkowy powstaje tutaj z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, dalej „ustawa”), czyli w naszej sytuacji z chwilą zawarcia umowy. Ciąży on na kupującym (art. 4 pkt 1 ustawy). Stawka podatku z kolei wynosi tutaj 2 proc. (art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy).

Podstawę opodatkowania stanowi natomiast wartość rynkowa rzeczy będącej przedmiotem powyższej umowy kupna-sprzedaży (art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy). Czy to oznacza, iż podatnik będzie musiał zapłacić podatek od kwoty 40 000 zł?

Nie. Należy tutaj bowiem wziąć pod uwagę także art. 6 ust. 2 ustawy, który mówi, iż wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów.

Uwagę na powyższe zwrócił m.in. WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 10 kwietnia 2008 r. (sygn. akt I SA/Sz 507/05). Sąd wskazał, iż określenie wartości rynkowej wywołuje istotne skutki prawne, toteż winno być dokonane rzetelnie i z należytą starannością, w sposób wskazujący na uwzględnienie wszystkich przewidzianych w art. 6 ust. 2 elementów składających się na "wartość rynkową przedmiotu czynności cywilnoprawnej". Na wartość tą składa się m.in. zarówno "stan prawny" jak i "stan faktyczny" rzeczy będącej przedmiotem umowy.

Co za tym idzie, w przedstawionym przykładzie wartość samochodu z całą pewnością obniżają jego uszkodzenia. Podatnik powinien zatem zadbać o zebranie dowodów, które uszkodzenia te będą potwierdzały. Wśród dowodów takich można wymienić m.in. opis uszkodzeń w samej umowie kupna-sprzedaży, zdjęcia samochodu, rachunki za remonty z warsztatów samochodowych, rachunki dokumentujące zakup części zamiennych, opinie warsztatów samochodowych o rodzaju i stopniu uszkodzeń danego pojazdu. Należy bowiem pamiętać, iż w przypadku sporu z organem podatkowym to podatnik będzie musiał dowieść, dlaczego wartość kupionego samochodu odbiegała od „zwykłej” wartości rynkowej.

Przypomnijmy, iż jeżeli wartość określona przez podatnika wg oceny organu podatkowego nie będzie odpowiadać wartości rynkowej, ten wezwie podatnika do jej skorygowania, podając przy tym wartość według własnej, wstępnej oceny (art. 6 ust. 3 ustawy). Jeżeli mimo tego podatnik nie zmieni podanej przez siebie wartości, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez podatnika wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33 % od wartości podanej przez podatnika, koszty tej opinii poniesie podatnik (art. 6 ust. 4 ustawy).