Umorzone wierzytelności stanowią koszty podatkowe firmy

Przeczytaj także: Zaliczanie do kosztów podatkowych umorzonych wierzytelności

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca płaci podatek liniowy. W poprzednich latach współpracował ze spółką z siedzibą na terenie Niemiec, której sprzedawał towary z odroczonym terminem płatności. Z tego tytułu były wystawiane faktury, a wynikające z nich wartości zaliczane do przychodów należnych.

W pewnym momencie kontrahent przestał płacić za sprzedane towary. Wnioskodawca rozpoczął w związku z tym procedury windykacyjne w celu wyegzekwowania należnych mu wierzytelności (prawie 4 mln zł).

Reprezentująca wnioskodawcę kancelaria prawna złożyła pozew przed sądem niemieckim (…). Po wielu bataliach prawnych w dniu 06.09.2018 r. wnioskodawca zawarł z dłużnikiem (…) ugodę sądową, na mocy której zwolnił dłużnika z długu w kwocie (253 308,46 EUR) – równowartość 1 093 861,92 zł, a dłużnik to zwolnienie przyjął.

Zawarcie ugody miało na celu odzyskanie chociaż części wierzytelności (proces sądowy byłby długi, a jego wynik niepewny). Wnioskodawca zadał pytanie, czy umorzoną wierzytelność kontrahentowi niemieckiemu może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2019 r., poz. 1387, z późn. zm.): kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

W myśl tego przepisu – podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków, pod tym jednak warunkiem, że wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. apops - Fotolia.com

Gdy kontrahent nie płaci: wierzytelności w kosztach podatkowych

Przychodem z działalności gospodarczej jest przychód należny, choćby fizycznie nie został jeszcze uzyskany, czyli kontrahent nie dokonał uregulowania swojego zobowiązani. Co w sytuacji, gdy mimo wezwań wierzytelność nie zostanie zapłacona? Jeżeli zostanie ona umorzona, będzie mogła zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów – ale w wysokości nie wyższej, niż pierwotnie pokazany przychód należny.

Kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie lub zachowanie źródła przychodów. Warunkiem zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów uzyskania przychodów jest również to, aby dany wydatek nie był zawarty w katalogu wydatków wymienionych w art. 23 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Zatem, aby dany wydatek mógł zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodu, musi spełniać łącznie następujące przesłanki:
• musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu,
• nie może być wymieniony w art. 23 ww. ustawy, wśród wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów,
• musi być należycie udokumentowany.

Stosownie do treści art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: nie uważa się za koszty uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności, z wyjątkiem wierzytelności lub jej części, które uprzednio na podstawie art. 14 zostały zarachowane jako przychody należne – do wysokości zarachowanej jako przychód należny.

Z powyższego przepisu wynika, że o możliwości zaliczenia umorzonych wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów decydują dwa warunki, które muszą zostać spełnione łącznie, a mianowicie:
• wierzytelność musi być wcześniej zarachowana jako przychód należny,
• wierzytelność musi zostać umorzona.

Ponadto należy zastrzec, że wierzytelność – w myśl art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – nie może być przedawniona.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia umorzonej wierzytelności. Natomiast zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2019 r., poz. 1145) – wierzytelność jest prawem podatnika i nie ma przeszkód, aby mógł się zrzec w każdej chwili tego prawa. Zrzeczenie się polega na umorzeniu zobowiązania bez uzyskania świadczenia ze strony dłużnika. Na podstawie art. 508 Kodeksu cywilnego: zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Zatem dla umorzenia wierzytelności koniecznym jest zgoda dłużnika (np. uzyskana w wyniku ugody, zawartego układu czy też przez oświadczenie). Wierzytelność będzie umorzona dopiero wówczas, gdy wierzyciel uzyska wiadomość od dłużnika, że przyjął on zwolnienie z długu. Dopiero wówczas okoliczność ta po spełnieniu ustawowych wymogów może rzutować na wysokość podstawy opodatkowania, a w konsekwencji i na wysokość zobowiązania podatkowego.

Jednocześnie do kosztów podatkowych może być zaliczona wyłącznie należność, która uprzednio na podstawie art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych została zarachowana jako przychód należny.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych: za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. U podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług.

W związku z powyższym przychód należny, o którym mowa w ww. regulacji, stanowi kwota netto sprzedaży, tj. kwota brutto pomniejszona o podatek od towarów i usług. (...)

W tym miejscu należy wskazać, że jak zauważył Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 stycznia 2016 r., sygn. akt II FSK 2708/13 – „Fakt, że niewypłacalny dłużnik krajowego podatnika posiada siedzibę na terenie innego państwa członkowskiego UE i nie podlega polskiemu ustawodawcy nie uzasadnia różnego traktowania. Wykładnia literalna w tym wypadku powinna ustąpić miejsca wykładni celowościowej”.

Z informacji przedstawionych we wniosku wynika, że warunki decydujące o możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów umorzonych wierzytelności zostały spełnione. Wierzytelności te powstały z tytułu sprzedaży towarów przez Wnioskodawcę spółce niemieckiej i generowały przychody w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj. zostały zarachowane jako przychód należny. Ponadto Wnioskodawca zawarł ze spółką niemiecką ugodę sądową, na mocy której Wnioskodawca zwolnił dłużnika z długu, a dłużnik to zwolnienie przyjął.

Wobec powyższego, mając na uwadze stan faktyczny przedstawiony we wniosku oraz przytoczone przepisy prawa, należy stwierdzić, że umorzone wierzytelności podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów w świetle art. 23 ust. 1 pkt 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Reasumując – w przedstawionym stanie faktycznym Wnioskodawca ma prawo zaliczyć w koszty uzyskania przychodów wierzytelność umorzoną kontrahentowi niemieckiemu na podstawie ugody sądowej zawartej z dłużnikiem przed sądem niemieckim.

Należy także wskazać, że umorzenie wierzytelności ma istotne znaczenie dla utworzonego uprzednio na tę wierzytelność odpisu aktualizującego jej wartość, a mianowicie pociąga za sobą obowiązek zwiększenia przychodu do opodatkowania o kwotę dokonanego na nią odpisu aktualizującego, zaliczonego wcześniej do kosztów uzyskania przychodów (art. 14 ust. 2 pkt 7b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W sytuacji gdy umorzona i zaliczona do kosztów uzyskania przychodów wierzytelność została podatnikowi zwrócona, powinien on rozpoznać przychód (art. 14 ust. 2 pkt 7 tej ustawy). (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów