Podatek gdy umowa darowizny pomiędzy dzieckiem a rodzicami

Przeczytaj także: Majątek wspólny może darować jeden z małżonków

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawcę łączy wspólność majątkowa małżeńska z jego żoną. Wspólność taka łączy także córkę i jej męża. Córka zamierza przekazać swoim rodzicom w darowiźnie pewną kwotę pieniężną, która przekroczy kwotę wolną od podatku od spadków i darowizn. Pieniądze będą pochodziły z majątku wspólnego córki i jej męża, niemniej darczyńcą (stroną umowy darowizny) będzie tylko ona. Mąż zaś wyrazi zgodę na dokonanie darowizny. Przekazanie środków nastąpi na rachunek bankowy wnioskodawcy i jego żony, co zostanie udokumentowane potwierdzeniem przelewu lub wyciągiem bankowym

Wnioskodawca zadał pytanie, jaką kwotę darowizny powinni przyjąć jako podstawę opodatkowania małżonkowie oraz czy darowizna ta będzie korzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn pod warunkiem jej zgłoszenia w urzędzie skarbowym? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z przepisem art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 644 ze zm.) – podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, m.in. tytułem darowizny.

Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie zawierają definicji pojęcia darowizny, przy jego interpretacji odwołać się należy do odpowiednich przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1025 ze zm.).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. ewakubiak - Fotolia.com

Rodzice nie muszą płacić podatku od otrzymanej darowizny

Córka może darować rodzicom pieniądze bez podatku – nawet gdy te wchodzą do majątku wspólnego jej oraz męża. Ważne aby w takim przypadku to córka była darczyńcą, zaś mąż jedynie wraził zgodę na tę darowiznę. Rodzice muszą ją zgłosić do urzędu skarbowego, chyba że umowa darowizny przyjmie formę aktu notarialnego.

Na podstawie art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego – przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra majątkowego z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny. Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

W myśl art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy – obowiązek podatkowy powstaje przy nabyciu w drodze darowizny – z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego, a w razie zawarcia umowy bez zachowania przewidzianej formy – z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia; jeżeli ze względu na przedmiot darowizny przepisy wymagają szczególnej formy dla oświadczeń obu stron, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń.

Jak stanowi art. 9 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy – opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Stosownie do art. 14 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn – zaliczenie do grupy podatkowej następuje według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe.

W myśl art. 14 ust. 3 pkt 1 ww. ustawy – do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

Zgodnie natomiast z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn – zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-5, 7 i 8 oraz ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych dokonać należy na formularzu SD-Z2 zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r. poz. 2060).
W przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 ww. ustawy).

Stosownie zaś do art. 4a ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn – obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1. wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2. nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.

Wskazane powyżej zwolnienie stosuje się, jeżeli w chwili nabycia nabywca posiadał obywatelstwo polskie lub obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium takiego państwa (art. 4 ust. 4 ww. ustawy). (…)

Zgodnie z art. 33 pkt 2 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 682 ze zm.), do majątku osobistego każdego z małżonków należą przedmioty majątkowe nabyte m.in. przez darowiznę, chyba że darczyńca inaczej postanowił. Istnienie wspólnoty majątkowej pomiędzy małżonkami nie powoduje zatem automatycznie nabycia przedmiotu darowizny przez oboje małżonków. Decydują tutaj postanowienia umowy darowizny, a dokładniej wola darczyńcy.

Jak wynika z wniosku umowa darowizny zawarta zostanie między córką Wnioskodawcy jako darczyńcą a Wnioskodawcą i jego małżonką (obdarowanymi) między którymi istnieje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej. Zgodnie z wolą darczyńcy (córki), Wnioskodawca wraz z małżonką nabędzie w drodze darowizny środki pieniężne do ich majątku wspólnego. Przy czym mimo, że darowizna zostanie dokonana do majątku wspólnego małżonków (bezudziałowego) to na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn podstawę opodatkowania dla Wnioskodawcy będzie stanowić połowa środków pieniężnych przekazanych jemu i małżonce w drodze darowizny. Otrzymana darowizna środków pieniężnych będzie co do zasady podlegała regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednakże z uwagi na fakt, że przedmiotowa umowa darowizny zostanie zawarta pomiędzy osobami wymienionymi w zamkniętym katalogu określonym w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (tj. pomiędzy córką a rodzicami), to będzie korzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli zostaną spełnione łącznie warunki wymienione w powołanych wyżej przepisach ww. ustawy.

Wskazać ponadto należy, że jeżeli umowa darowizny zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego, to dla zachowania warunków zwolnienia nie będzie konieczne zgłoszenie jej naczelnikowi urzędu skarbowego. Natomiast w sytuacji, kiedy umowa darowizny środków pieniężnych nie będzie zawarta w formie aktu notarialnego, Wnioskodawca winien złożyć zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego oraz – w związku z dokonaniem darowizny za pomocą przelewu bankowego – Wnioskodawca powinien udokumentować otrzymanie środków dowodem przekazania na odpowiedni rachunek.

Dla zastosowania zwolnienia pozostaje bez wpływu fakt, że właścicielami przekazywanych umową darowizny środków pieniężnych są córka Wnioskodawcy i jej mąż. Okoliczność ta – jak słusznie zauważył Wnioskodawca – wywiera bowiem skutki jedynie w sferze prawa rodzinnego, gdyż stosownie do art. 37 § 1 pkt 4 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy – zgoda drugiego małżonka jest potrzebna do dokonania darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych. W art. 37 § 4 ww. Kodeksu ustawodawca postanowił, że jednostronna czynność prawna dokonana bez wymaganej zgody drugiego małżonka jest nieważna. Jednakże, co wynika z § 2 omawianego przepisu, ważność umowy, która została zawarta przez jednego z małżonków bez wymaganej zgody drugiego, zależy od potwierdzenia umowy przez drugiego małżonka. Z zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wynika, że zgoda małżonka niezbędna jest dla stwierdzenia ważności jednostronnej czynności drugiego małżonka, w przypadku gdy jej przedmiotem są środki objęte wspólnością majątkową. Z faktu tego nie można jednak wywodzić, że wyrażając taką zgodę drugi z małżonków również staje się stroną umową darowizny. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów