Ulga rehabilitacyjna w PIT za 2018 r.

Przeczytaj także: Ulga na Internet w PIT za 2018 r.

Ulga rehabilitacyjna jest odliczeniem od dochodu. Oznacza to, że pomniejsza podstawę opodatkowania zanim zostanie z niej obliczony podatek. Odliczeniu podlegają tutaj wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych osoby niepełnosprawnej. Prawo do niej mają natomiast osoby niepełnosprawne i podatnicy mający na utrzymaniu takie osoby.

Co do zasady ulga rehabilitacyjna nie jest limitowana. Ogranicza ją jedynie dochód osoby korzystającej z ulgi. Część wydatków ustala się tutaj jednakże ryczałtowo, o czym warto pamiętać. Nadto ustawodawca zakreślił katalog wydatków, które mogą być odliczone (wskazując je z nazwy bądź podając odpowiednie definicje). Katalog ten, mimo że szeroki, nie pozwala odliczyć każdego zakupu związanego z niepełnosprawnością. Powyższego nie zmieni nawet fakt, że dany wydatek jest wręcz niezbędny do życia osobie niepełnosprawnej.

Odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej

Stosowne wyliczenie znalazło się w art. 26 ust. 7a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tą regulacją odliczeniu podlegają wydatki poniesione na:
1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego;
4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności;
5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym;
6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne;
7) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
8) utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2280 zł;
9) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa;
10) opłacenie tłumacza języka migowego;
11) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25. roku życia;
12) leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo);
13) odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
a) osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a;
14) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną albo dziecko niepełnosprawne, które nie ukończyło 16. roku życia - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł;
15) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładach, o których mowa w pkt 6,
c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, o których mowa w pkt 11.

Wymieniony katalog odliczeń jest niestety zamknięty, zaś organy podatkowe restrykcyjnie podchodzą do jego prawidłowego stosowania zabraniając stosować ulgę szerzej, aniżeli wynika to literalnie z przepisów.

Wydatki limitowane i nielimitowane

W ramach ulgi można rozliczać wydatki limitowane i nielimitowane. Do wydatków limitowanych zalicza się: opłacenie przewodników, używane samochodu osobowego i zakup leków. Pozostała ulga jest nielimitowana, co oznacza, że wydatki są odliczane w pełnej, aczkolwiek rzeczywiście poniesionej wysokości.

I tak w przypadku odliczenia wydatków związanych z opłaceniem przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, odliczeniu podlega maksymalna kwota 2.280 zł.
Warunkiem dokonania tego odliczenia jest poniesienie wydatku, który może zostać dokonany również w innej formie niż pieniężna (ta decyzja pozostaje w gestii stron umowy). Przewodnikiem osoby niewidomej lub osoby z niepełnosprawnością ruchową może być każda osoba fizyczna. Ustawa nie określa formy czy rodzaju umowy, jaka powinna zostać zawarta z przewodnikiem – decyzję w tej sprawie podejmują strony umowy.

W przypadku odliczenia wydatków z tytułu używania samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia – kwota rocznego limitu wynosi 2.280 zł.
Możliwość korzystania z ulgi przysługuje tylko tym osobom, które są właścicielami lub współwłaścicielami samochodu osobowego. Nie obejmuje ona innych środków transportu (np. samochodów ciężarowych).
Aby odliczenie było możliwe, podatnik musi być właścicielem bądź współwłaścicielem samochodu. Prawa do ulgi nie daje inny tytuł użytkowania samochodu, np. umowa najmu, dzierżawy, użyczenia.
Podatnik korzystający z ulgi nie musi posiadać prawa jazdy.
W zeznaniu rocznym podatnik może odliczyć kwotę ulgi do wysokości 2.280 zł. Każda osoba niepełnosprawna (osoba posiadająca na utrzymaniu osobę niepełnosprawną) dysponuje tutaj własnym limitem. Ten u jednej osoby nie może być jednak podwojony (np. gdy osoba niepełnosprawna posiada na utrzymaniu inną osobę niepełnosprawną).

Zamierzając skorzystać z ulgi na zakup leków należy pamiętać, że:

• ulga dostępna jest jedynie dla tych, których miesięczna kwota na zakup leków przekracza 100 zł– odliczeniu podlega wyłącznie nadwyżka ponad tę kwotę; podatnicy, którzy poniosą wydatki w kwocie mniejszej, np. 90 zł, nie nabywają prawa do odliczenia za ten miesiąc;
• nie można zsumować wydatków na zakup leków w różnych miesiącach;
• możliwość odliczenia wydatków na leki wymaga stwierdzenia przez lekarza specjalistę, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki stale lub czasowo;
• prawo do ulgi przysługuje na wszystkie leki, których konieczność stosowania stałego bądź tymczasowego zaleci lekarz, niezależnie od tego, czy leki związane są ze schorzeniem, w związku z którym orzeczono niepełnosprawność, czy też z jakimkolwiek innym schorzeniem.

Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik musi tutaj przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do takiego odliczenia, mimo że nie jest on obowiązany do posiadania dokumentów potwierdzających faktyczną wartość poniesionych wydatków. W szczególności musi on:

1. wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika (trzeba bowiem pamiętać, że taka osoba uzyskuje przychód, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym);
2. okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.

Wymagana niepełnosprawność

Prawo do ulgi rehabilitacyjnej mają wyłącznie:

• podatnicy będący osobami niepełnosprawnymi
• podatnicy mający na utrzymaniu osoby niepełnosprawne

Odliczeniu podlegają jedynie wydatki związane z rehabilitacją osoby niepełnosprawnej lub ułatwiające jej wykonywanie czynności życiowych. Co za tym idzie, kluczowym czynnikiem do skorzystania z ulgi jest niepełnosprawność danej osoby.

Ustawodawca wskazuje, kto na potrzeby odliczenia jest traktowany jako osoba niepełnosprawna. Jest to osoba, która posiada:

1. orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydane na podstawie odrębnych przepisów.

Decyzje o niepełnosprawności są wydawane na podstawie ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008, nr 14, poz. 92). Wystarczającym do skorzystania z ulgi jest także posiadanie przez niepełnosprawnego orzeczenia o niepełnosprawności wydanego przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

Przy niektórych odliczeniach ustawodawca wymaga odpowiedniego stopnia niepełnosprawności, a więc zaliczenia danej osoby do odpowiedniej grupy inwalidztwa. Rozumie się przez nie:

1. w przypadku I grupy inwalidztwa - osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   a) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
   b) znaczny stopień niepełnosprawności;
2. w przypadku II grupy inwalidztwa - osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   a) całkowitą niezdolność do pracy albo
   b) umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Podatnik mający na utrzymaniu osobę niepełnosprawną

Aby z ulgi mogła skorzystać nie sama osoba niepełnosprawna, a podatnik mający na utrzymaniu taką osobę, muszą między nimi zaistnieć określone więzi rodzinne oraz zostać zachowane kryterium dochodowe po stronie osoby niepełnosprawnej.

Po pierwsze prawo do ulgi przysługuje tutaj jedynie podatnikowi, który ma na utrzymaniu współmałżonka, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbów, rodziców, rodziców współmałżonka, rodzeństwo, ojczyma, macochę, zięciów i synowe, będące osobami niepełnosprawnymi.
Po drugie dochód takiej osoby niepełnosprawnej nie może w ciągu danego roku podatkowego przekroczyć dwunastokrotności kwoty renty socjalnej. Jeżeli będzie on wyższy, „opiekun” takiej osoby nie będzie traktowany jako podatnik mający na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, a co za tym idzie, nie będzie uprawniony do ulgi.