Od zasądzonych alimentów od męża trzeba zapłacić podatek

Przeczytaj także: Alimenty dla żony bez podatku dochodowego

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Mąż wnioskodawczyni, z którym razem mieszka i łączy ich wspólność małżeńska, w 2014 r. doznał udaru mózgu, musiał przestać jeździć samochodem, co negatywnie wpłynęło na jego stan psychiczny. Popadł on w alkoholizm, stał się wobec wnioskodawczyni agresywny, pozbawił ją dostępu do konta bankowego.

Wnioskodawczyni przestała sobie radzić z finansowym utrzymaniem ich wspólnego domu. Dlatego wystąpiła o alimenty na opłaty, opał, remonty, utrzymanie samochodu itp. Sąd w 2015 r. zasądził wnioskodawczyni od męża alimenty w wysokości 1.600 zł miesięcznie.

Alimenty wypłaca organ rentowy z renty męża, która jest opodatkowana. Pieniądze te są w całości przeznaczane na potrzeby bytowe wnioskodawczyni oraz męża. Zainteresowana zadała pytanie, czy od otrzymywanych alimentów musi płacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z ogólną zasadą sformułowaną w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 1509) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. vlady1984 - Fotolia.com

Alimenty od męża z podatkiem dochodowym?

Opodatkowanie dochodów, z których wypłacane są alimenty, nie jest przesłanką tego, aby alimenty te zwolnić od podatku. Gdy podatniczka otrzymuje świadczenie alimentacyjne zasądzone jej od męża, to otrzymane kwoty stanowią przychody z innych źródeł. Wartość miesięcznych alimentów do kwoty 700 zł jest tutaj zwolniona z podatku. Nadwyżkę trzeba jednak opodatkować.

Na podstawie art. 11 ust. 1 ww. ustawy, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19, art. 25b i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł, do których kwalifikuje się przychód danego rodzaju został wymieniony w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W pkt 9 tego przepisu wymieniono jako źródło przychodu – „inne źródła”.

Stosownie do art. 20 ust. 1 tej ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17.

Zauważyć należy, że powołany wyżej przepis wymienia określone rodzaje przychodów stanowiące pewien katalog o charakterze otwartym, a tym samym nie rozstrzyga w sposób ostateczny co jest przychodem z „innych źródeł”. Użycie przez ustawodawcę zwrotu „w szczególności” przesądza, że przedmiotowy katalog nie ma charakteru zamkniętego, wyczerpującego. Innymi słowy, przychody niemieszczące się w źródłach przychodów wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8a ww. ustawy i niewymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych przewidzianych w tej ustawie stanowią przychody z innych źródeł.(…)

Należy wskazać, że zgodnie z art. 42a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru (PIT-8C) o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, z zastrzeżeniem art. 45ba ust. 4, przesłać ją podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika wykonuje swoje zadania, a w przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, przy pomocy którego naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych wykonuje swoje zadania.

W przedmiotowej sprawie istotny jest rodzaj świadczenia pieniężnego uzyskiwanego przez Wnioskodawczynię na gruncie przepisów prawa cywilnego, z uwagi na skutki podatkowe wynikające z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tj.: czy Wnioskodawczyni otrzymuje świadczenie alimentacyjne przyznane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do których mają zastosowanie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, czy też otrzymuje świadczenie mieszczące się w kategorii świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do którego zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie mają zastosowania przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W myśl bowiem z art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przepisów ustawy nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską.

Z literalnego brzmienia powołanego przepisu wynika zatem, że wyłączeniu spod działania przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podlegają świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Możliwość skorzystania z wyłączenia określonego w art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniona jest od łącznego spełnienia wszystkich zawartych w tym przepisie przesłanek, a mianowicie:
1. przyznane świadczenie musi być przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny,
2. potrzeby rodziny muszą być zgodne z określonymi w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
3. świadczenie musi być objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Stosunki majątkowe między małżonkami uregulowane zostały w ustawie z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2017 r., poz. 682, z późn. zm.). Zgodnie z art. 31 § 1 ww. ustawy, z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Natomiast stosownie do art. 31 § 2 ww. ustawy, do majątku wspólnego należą w szczególności:
1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121).

Obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny został uregulowany w art. 27 i 28 ww. ustawy. Jego celem jest zapewnienie środków materialnych umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie rodziny jako całości oraz zaspokojenie uzasadnionych potrzeb poszczególnych członków, przy zachowaniu zasady równej stopy życiowej.

Stosownie natomiast do art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Obowiązek ten, jako wynikający z przepisu powszechnie obowiązującego, powstaje z chwilą zawarcia małżeństwa i gaśnie z chwilą jego ustania, orzeczenia separacji lub unieważnienia. Rodzaj i zakres potrzeb, które powinny zostać zaspokojone, zależą od uzasadnionych indywidualnych okoliczności dotyczących każdego z członków rodziny. Określenie, każdy z małżonków ma się przyczynić do zaspokojenia potrzeb rodziny oznacza, że realizacji tego obowiązku można dochodzić drogą prawną.

Jeżeli jeden z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, wówczas, zgodnie z treścią art. 28 § 1 ww. ustawy, sąd może nakazać, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

Na podstawie art. 61 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z zastrzeżeniem przepisu artykułu poprzedzającego do obowiązku dostarczania środków utrzymania przez jednego z małżonków rozwiedzionych drugiemu stosuje się odpowiednio przepisy o obowiązku alimentacyjnym między krewnymi.

Zgodnie z art. 60 § 2 ww. Kodeksu jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

W myśl art. 611 § 1 ww. Kodeksu, jeżeli między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia, każdy z małżonków może żądać, ażeby sąd orzekł separację. Jednakże mimo zupełnego rozkładu pożycia orzeczenie separacji nie jest dopuszczalne, jeżeli wskutek niej miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków albo jeżeli z innych względów orzeczenie separacji byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 611§ 2 ww. Kodeksu).

Na podstawie art. 614 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W myśl natomiast art. 614 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli wymagają tego względy słuszności, małżonkowie pozostający w separacji obowiązani są do wzajemnej pomocy.

Zgodnie z przyjętym zarówno w orzecznictwie jak i doktrynie stanowiskiem przez pojęcie alimentów należy rozumieć świadczenie realizowane w ramach uregulowanego w art. 128 i przepisach następnych Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązku alimentacyjnego.

Zgodnie z art. 128 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.

Stosownie do art. 130 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa albo po orzeczeniu separacji wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.

Należy wskazać, że przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską (art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).

Natomiast alimenty stanowią przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach przy zastosowaniu skali podatkowej, przy czym do uzyskiwanych alimentów może znajdować zastosowanie zwolnienie przedmiotowe, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 127 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 127 ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są alimenty:
1. na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
2. na rzecz innych osób niż wymienione w lit. a), otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Stosownie do powyższego przepisu, w przypadku alimentów otrzymanych przez małżonka na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, opodatkowaniu podlega wyłącznie kwota przekraczająca miesięcznie 700 zł, stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Mając na uwadze powołane przepisy prawa oraz przedstawiony stan faktyczny, w którym Wnioskodawczyni wskazała, że na podstawie wyroku Sądu uzyskuje od męża alimenty finansowane z jego emerytury, przeznaczone na wydatki w postaci opłat, zakupu opału na zimę, remontów, utrzymania samochodu, w sytuacji istnienia między małżonkami wspólności majątkowej, należy stwierdzić, że uzyskiwane świadczenie pieniężne z tytułu alimentów stanowi przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednakże, otrzymywane przez Wnioskodawczynię świadczenie pieniężne przyznane tytułem alimentów, do wysokości 700 zł miesięcznie, korzysta ze zwolnienia podatkowego określonego w art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, natomiast nadwyżka ponad tę kwotę podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. W takim przypadku, Wnioskodawczyni zobowiązana jest wykazać kwotę otrzymywanych alimentów powyżej 700 zł, w rocznym zeznaniu podatkowym o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty).

W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni należało uznać za nieprawidłowe, gdyż wbrew Jej stanowisku w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego, opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów, z których finansowane są alimenty nie stanowi przesłanki uprawniającej do zwolnienia od podatku uzyskiwanych alimentów. Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 127 lit. b) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, tylko część z uzyskiwanej kwoty alimentów od męża wynoszącej 1 600 zł, korzysta ze zwolnienia przedmiotowego, natomiast nadwyżka ponad kwotę 700 zł podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów