Krajowe podmioty powiązane: kiedy konieczna dokumentacja podatkowa

Przeczytaj także: Ceny transferowe: fiskus musi udowodnić brak uzasadnienia gospodarczego

To art. 9a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej updop) określa sytuacje, w których wspomniana dokumentacja jest wymagana. Na największym cenzurowanym są podatnicy dokonujący zapłaty należności na rzecz podmiotów mających siedzibę (czy zarząd) w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową. Tutaj wystarczy, aby wartość takich należności przekroczyła 20 000 euro i dokumentację należy zaprowadzić. To samo tyczy się zawierania z takimi podmiotami umów spółek niebędących osobami prawnymi (gdy łączna wartość wkładów przekracza 20 000 euro) czy umów wspólnego przedsięwzięcia lub innej umowy o podobnych charakterze, gdy wartość takiego przedsięwzięcia przekracza 20 000 euro.

W pozostałych przypadkach dokumentację trzeba tworzyć, gdy przychody lub koszty podatnika, w rozumieniu przepisów o rachunkowości, przekroczyły w roku poprzedzającym rok podatkowy równowartość 2 000 000 euro, zaś podatnik ten:

• dokonuje w roku podatkowym transakcji z podmiotami powiązanymi mających istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty), lub
• ujmuje w roku podatkowym w księgach rachunkowych inne zdarzenia, których warunki zostały ustalone (lub narzucone) z podmiotami powiązanymi, mające istotny wpływ na wysokość ich dochodu (straty).

Kiedy z kolei występują podmioty powiązane? Kwestię tę reguluje art. 11 updop, który to w pierwszej kolejności odnosi się do kontrahentów zagranicznych. Nie oznacza to jednak, że w obrocie krajowym powyższe nie występują. Zgodnie bowiem z ust. 4 art. 11 updop, podmioty krajowe uważa się za powiązane, gdy:

1. podmiot krajowy, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, bierze udział bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu innym podmiotem krajowym lub w jego kontroli albo posiada udział w kapitale innego podmiotu krajowego, albo
2. ta sama osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, z wyłączeniem Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków, równocześnie bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w zarządzaniu podmiotami krajowymi lub w ich kontroli albo posiada udział w kapitale tych podmiotów.

Jak ścisłe muszą to być powiązania? Patrząc kapitałowo: posiadanie udziału w kapitale innego podmiotu oznacza sytuację, w której dany podmiot bezpośrednio lub pośrednio posiada w kapitale innego podmiotu udział nie mniejszy niż 25%.

Oprócz powiązań kapitałowych ustawodawca wskazuje też na powiązania o charakterze rodzinnym lub wynikających ze stosunku pracy albo majątkowe pomiędzy podmiotami krajowymi lub osobami pełniącymi w tych podmiotach funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze oraz jeżeli którakolwiek osoba łączy funkcje zarządzające lub kontrolne albo nadzorcze w tych podmiotach.

Istotny wpływ na wysokość dochodu (straty) podatnika

To, że dany podmiot posiada w kapitale innego odpowiednio duży udział oraz zawiera z nim transakcje, nie oznacza jeszcze, że automatycznie jest obowiązany do sporządzania dokumentacji podatkowej. Ustawodawcy nie interesują tutaj bowiem wszystkie transakcje, a jedynie te, które mają istotny wpływ na dochód/stratę podatnika. Ile owa istotność wynosi? Różni się ona w zależności od wielkości podatnika.