Narzędzia ochrony podatnika w Ordynacji podatkowej

Przeczytaj także: Opinia zabezpieczająca: gdy podatek byłby niższy fiskus jej nie wydaje

Warunki ochrony podatnika – interpretacje indywidualne

Najbardziej znanym sposobem zabezpieczenia rozliczeń podatkowych są interpretacje indywidualne. Wydaje je dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego podmiotu.

Interpretacja indywidualna powinna być wydana bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż w ciągu 3 miesięcy. Jeżeli wnioskujący nie uzyska indywidualnej interpretacji podatkowej we wskazanym terminie, obowiązuje tzw. milcząca interpretacja, co oznacza, że w dniu następującym po upływie powyższego terminu obowiązujące staje się stanowisko zajęte przez wnioskodawcę.

Interpretacja ogólna

Następnym środkiem ochrony, z którego mogą skorzystać podatnicy, są interpretacje ogólne wydawane z urzędu lub na wniosek podatnika przez ministra finansów. Mają one ujednolicić sposób stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej w takich samych stanach faktycznych lub zdarzeniach przyszłych oraz takich samych stanach prawnych.

Podatnik powołujący się na interpretację ogólną podlega ochronie w sposób analogiczny jak w przypadku interpretacji indywidualnej. Należy jednak pamiętać, że ochrona nie przysługuje w przypadku czynności i zdarzeń gospodarczych, które stanowią nadużycia prawa w zakresie VAT i unikania opodatkowania.

Opinia zabezpieczająca

Wraz z wprowadzeniem klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania podatnicy uzyskali narzędzie ochrony w postaci tzw. opinii zabezpieczającej, którą wydaje szef Krajowej Administracji Skarbowej. Wniosek może dotyczyć czynności planowanej, rozpoczętej lub dokonanej. Uzyskanie pozytywnej opinii w odniesieniu do konkretnej czynności gwarantuje, że fiskus nie będzie mógł podważać jej skutków podatkowych. Wysokie koszty uzyskania opinii zabezpieczającej (20 tys. zł) powodują, że liczba dotychczas wydanych opinii jest znikoma.

Porozumienie w sprawie cen transferowych

Kolejnym środkiem ochrony, z którego mogą skorzystać podatnicy, jest APA, czyli uprzednie porozumienie dotyczące cen transakcyjnych. Pozwala ono na zabezpieczenie transakcji zawieranych wewnątrz grupy przedsiębiorców poprzez wyeliminowanie możliwości zakwestionowania przez organy podatkowe warunków cenowych określonych w tej transakcji.

Utrwalona praktyka interpretacyjna

1 stycznia 2017 r. do katalogu instrumentów ochrony zostały dodane dwa nowe: objaśnienia podatkowe oraz utrwalona praktyka interpretacyjna. W przypadku gdy podatnik zastosuje się do zawartego w nich stanowiska organu podatkowego, zapewniają one zbliżoną ochronę prawną jak w przypadku interpretacji indywidualnej.

Aby móc się na nią powołać, konieczne jest porównanie identycznych stanów faktycznych lub odniesienie się do takich samych zdarzeń przyszłych jak przypadek podatnika. To, jaki okres podlega analizie, zależy od okresu rozliczeniowego podatnika, przy czym poza tym okresem uwzględnia się także 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem. W sytuacji gdy okres rozliczeniowy obejmuje rok (np. w CIT lub w PIT), analiza obejmie więc maksymalnie dwa lata, natomiast w przypadku rozliczeń miesięcznych (np. w VAT) – okres 13 miesięcy. Podatnik, który powoła się na utrwaloną praktykę interpretacyjną, będzie wprawdzie zobowiązany do zapłaty podatku, ale zostaną mu umorzone odsetki od zaległości podatkowej, a ponadto nie będzie mogła zostać zastosowana wobec niego odpowiedzialność karna skarbowa.

Jak widać, katalog dostępnych instrumentów, które mają chronić podatnika przed zakwestionowaniem jego działań przez organy podatkowe, jest dość szeroki. Najistotniejsze jest, by z tego katalogu wybrać właściwe rozwiązanie dostosowane do potrzeb danego przedsiębiorstwa.