Prowadzenie firmy w mieszkaniu na cenzurowanym

Przeczytaj także: Prywatny dom czy mieszkanie wykorzystywane w działalności gospodarczej

Kto przede wszystkim prowadzi firmę w domu czy mieszkaniu? Pracujący umysłowo, którzy nie potrzebują w tym celu wyspecjalizowanych pomieszczeń, a wystarcza im krzesło, biurko, komputer, szafa na dokumenty czy literaturę fachową. Są to zatem przede wszystkim informatycy, graficy, prawnicy, architekci, czy inni korzystający z samozatrudnienia bądź wykonujący wolne zawody.

Pomieszczenie nie tylko firmowe

Przedsiębiorcy tacy zgłaszają miejsce prowadzenia firmy pod adresem swojego zamieszkania. Z reguły też prowadzenie takiej działalności nie wymaga tutaj wyodrębniania odrębnego pomieszczenia. Dlatego też ten sam pokój służy zarówno celom firmowym jak i prywatnym. Dzięki takiemu rozwiązaniu podatek od nieruchomości jest płacony jak od powierzchni mieszkalnej a nie związanej z działalnością gospodarczą (o czym pisaliśmy m.in. w artykule Podatek od nieruchomości gdy firma w mieszkaniu..

Z drugiej strony wykorzystywanie części swojego mieszkania bądź domu na cele firmowe pozwalało (do tej pory) na rozliczanie w kosztach prowadzonego biznesu wydatków na remonty, czynsz, media, a nawet amortyzację, najem czy odsetki od kredytu zaciągniętego na zakup nieruchomości- oczywiście w proporcjonalnej części przypadającej na firmę. Na ogół przedsiębiorcy stosowali tutaj metodę powierzchniową ustalania tej części powyższych opłat, która mogła trafić do kosztów podatkowych firmy. Na taki stan rzeczy godziły się organy podatkowe.

Fiskus - pomieszczenie musi być wydzielone

Ten akceptowany do tej pory przez fiskusa stan zmienił się jednak w ostatnim czasie. Jak donosi „Rzeczpospolita”, organy podatkowe w ostatnio wydawanych interpretacjach podkreślają, że korzyści podatkowe (w postaci rozliczenia kosztów) są możliwe tylko wtedy, gdy firma jest prowadzona w osobnym, wyodrębnionym tylko dla tego celu pomieszczeniu.

Mówiąc innymi słowy, jeżeli w danym pokoju nie tylko pracujemy, ale także śpimy czy toczy się w nim nasze życie rodzinne i towarzyskie, kosztów podatkowych w postaci wyżej wymienionych opłat nie rozliczymy. To samo tyczyć się będzie także remontu tego pomieszczenia.

Wracamy do tego co było

W ostatnich latach fiskus akceptował rozliczanie w kosztach wydatków na pomieszczenia używane w systemie mieszanym, czyli na potrzeby firmowe oraz prywatne. Nie zawsze jednak tak było.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 25 czerwca 2012 r. nr IBPBI/1/415-379/12/ZK uznał, że „(...) Jedynie w przypadku, gdy posiadany przez podatnika lokal, jako całość lub wyodrębnione w tym lokalu pomieszczenie służy tylko i wyłącznie dla celów prowadzonej działalności gospodarczej i jednocześnie nie służy celom osobistym, nie ma przeszkód do zaliczenia wydatków związanych z jego utrzymaniem i eksploatacją do kosztów uzyskania przychodów. Natomiast w sytuacji, gdy pomieszczenie jest wykorzystywane przede wszystkim na cele prywatne, a jedynie dodatkowo jest wykorzystywane w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, wydatki związane z posiadaniem takiego pomieszczenia stanowią bez wątpienia wydatki o charakterze osobistym. W rezultacie nie mogą być one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, gdyż nie są spełnione wymogi, o których mowa powoływanym wcześniej art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.(...)”

Sprawa dotyczyła księgowej, która biuro rachunkowe prowadziła zarówno w wynajętym lokalu jak i posiadanym mieszkaniu.

Fiskus zdaje się wracać obecnie do takiej wykładni.

Co mówią przepisy?

Obowiązek wyodrębnienia pomieszczenia na potrzeby działalności gospodarczej nie wynika z żadnych przepisów. Te pozwalają rozliczać wydatki na mieszkanie w części, która przypada na działalność gospodarczą. Ma tutaj zastosowanie ogólna definicja kosztu, zgodnie z którą rozumie się przez nie wszystkie wydatki (za wyjątkiem wymienionych w katalogu wyłączeń), które służ uzyskaniu przychodu bądź zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodu. Stąd wydaje się, że obecne podejście fiskusa jest zbyt rygorystyczne.

Zmienne podejście organów podatkowych, którym nie towarzyszy zmiana przepisów, nakazuje zachować tutaj daleko idącą ostrożność. Dlatego jeżeli dany pokój czy inny lokal w posiadanej nieruchomości faktycznie służy firmie, dla bezpieczeństwa warto przeznaczyć go tylko na ten cel. Niestety takie rozwiązanie skutkuje naliczeniem od niego wyższego podatku od nieruchomości. Dodatkowo nie gwarantuje, że i tego fiskus się „nie uczepi”. Urzędnicy mogą bowiem dla przykładu przeprowadzić oględziny takiego lokalu i jeżeli stwierdzą, że ma on charakter mieszkalny a nie wyłącznie firmowy - próbować podważać w kosztach podatkowych rozliczane opłaty z nim związane.

Idzie na gorsze

Niewątpliwie problematyczne stanie się też rozliczanie powyższych w kosztach firm mieszczących się w małych mieszkaniach, w tym w kawalerkach. Tutaj bowiem trudno będzie wyodrębnić pomieszczenia służące tylko prowadzonej działalności gospodarczej, jeżeli przedsiębiorca będzie w nich też mieszkał.

Powyższa zmiana nie jest przy tym jedyną, jaką w ostatnim czasie przyjął fiskus. Rozgraniczenie na odrębny majątek firmowy i prywatny zwraca on także przy samochodach stanowiących własność przedsiębiorcy. Mimo, że w latach ubiegłych pozwalał on amortyzować auta używane w sposób mieszany, czyli zarówno na potrzeby działalności gospodarczej jak i prywatnie, tak ostatnio uznał, że użytek prywatny wyklucza zaliczenie samochodu do środków trwałych, co wywołuje kolejne negatywne skutki. Szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule Samochody osobowe ponownie solą w oku fiskusa.