Zapłata gotówką przy budowie środka trwałego

Przeczytaj także: Limit płatności gotówkowych także przy zakupach sprzed 2017 r.?

Załóżmy dla przykładu, że podatnik kupił grunt, na którym postanowił wybudować firmowy budynek. Większość faktur i rachunków związanych z budową przedsiębiorca regulował przelewami, niemniej mniejsze kwoty płacił także gotówką. Wybudowanie budynku kosztowało go w sumie 600.000 zł brutto, z czego 87.000 zł brutto zostało zapłacone gotówką, a reszta przelewami. VAT od zakupu został w całości odliczony.

Faktury gotówkowe dotyczyły wykonania ogrodzenia o wartości 14.000 brutto, sporządzenia projektu budowlanego za 12.000 zł brutto, wynagrodzenia kierownika budowy na 14.500 zł brutto (na które składały się cztery faktury za poszczególne etapy), malowania pomieszczeń za 13.000 zł (usługę tę wykonał podatnik zwolniony z VAT) oraz trzech faktur zakupu za brakujące materiały budowlane kupione w różnych hurtowniach opiewających na: 9.500 zł brutto, 11.000 brutto i 13.000 brutto (z hurtowniami tymi nie została zawarta żadna dodatkowa umowa; dokupiono w nich na bieżąco jedynie brakujące materiały). Wszystkie wyżej wymienione faktury, za wyjątkiem malowania - zawierały 23% podatek VAT.

Ostatecznie wartość początkowa środka trwałego wyniosła 510.000 zł. Czy przy zaliczaniu naliczanych odpisów amortyzacyjnych do kosztów uzyskania przychodu przedsiębiorca powinien wyłączać tą część odpisu, która przypada na płatności gotówkowe?

Ograniczenia w kosztach płatności gotówkowych

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych mówi (art. 22p), że podatnicy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (a więc dokonanej z innym przedsiębiorcą, której wartość przekracza 15.000 zł) została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Jeżeli transakcja ta już w kosztach się znalazła, po czym nastąpiła jej zapłata z pominięciem rachunku płatniczego, należy ją wykorygować przez odpowiednie zmniejszenie kosztów, a gdy tych braknie - zwiększenie przychodów, w miesiącu, w którym nastąpiła płatność poza rachunkiem płatniczym.

Regulacje odpowiadające powyższym znalazły się też w ustawie o CIT.

Zapłata gotówką przy środkach trwałych

Ustawy o podatku dochodowym mówią, że powyższe rozwiązania stosuje się odpowiednio w przypadku nabycia lub wytworzenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Stąd zasadne wydaje się postawione wyżej pytanie, czy zapłata części ceny gotówką skutkuje pozbawieniem kosztów w stosunku do części odpisu amortyzacyjnego?

Odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, niemniej nie ma zastosowania w każdym przypadku, w tym także w naszym przypadku. Dlaczego?

Na wytworzenie środka trwałego natomiast z reguły składa się szereg zawartych transakcji, co bardzo dobrze widać chociażby przy budowie budynku (będącym środkiem trwałym) - chyba że cały proces inwestycyjny - od projektu aż po odpowiednie odbiory - są zlecone jednemu wykonawcy. Tak też jest w naszym przykładzie.

Przedsiębiorca przeprowadzając proces polegający na wytworzeniu budynku firmowego, korzystał z usług i towarów wielu różnych przedsiębiorców. Część należnych im wynagrodzeń regulował przy tym gotówką. W takim przypadku jednakże żadna z zawartych transakcji nie przekraczała limitu 15.000 zł.

W efekcie, mimo że wartość początkowa środka trwałego znacznie przekracza kwotę 15.000 zł jak też kwotę tę przekracza suma faktur opłaconych gotówką, to z uwagi na to, że gotówkowe płatności dotyczyły jedynie transakcji poniżej 15.000 zł, cały naliczany odpis amortyzacyjny od wartości początkowej środka trwałego (w postaci wybudowanego budynku) trafi w ciężar kosztów uzyskania przychodu prowadzonej działalności gospodarczej.