Składki ZUS zapłacone za zleceniobiorcę bez podatku PIT

Przeczytaj także: Fiskus chciał podatek dochodowy od wynagrodzenia oraz składek ZUS

Sytuacja spotykana ostatnio dosyć często. Pracodawca zatrudnia pracowników na umowy o dzieło. Wypłacane z tego tytułu wynagrodzenia nie są oskładkowane - pobiera się od nich tylko zaliczki na podatek dochodowy. Następnie na kontrolę przychodzi ZUS i kwestionuje takie umowy twierdząc, że w istocie były to nie umowy o dzieło a umowy zlecenie. A te składkami z reguły są już obciążone.

Kontrola na ogół ma miejsce po kilku latach licząc od okresu kontrolowanego. Pracownicy ZUS zatem ustalają wstecznie należne od umów składki. Często wielu z zatrudnionych wówczas pracowników obecnie już nie pracuje. Pracodawca zatem opłaca zaległe składki zarówno w tej części, w której powinien je finansować z własnych środków jak i w części przypadającej na ubezpieczonego - nie domagając się od niego ich zwrotu.

Sprawa w ZUS jest zatem wyprostowana (ten dostał zaległe pieniądze), ale nie dla urzędu skarbowego. Organy podatkowe twierdzą bowiem, że zapłacenie za zleceniobiorców składek, do których uregulowania byli oni obowiązani, stanowi dla nich przychód z innych źródeł, który trzeba opodatkować. Pracownicy tacy bowiem kosztem majątku pracodawcy zostali zwolnieni z obowiązku zapłaty składek.

Sądy w opozycji do fiskusa

Innego zdania był jednak WSA w Kielcach, który podkreślał że jego tok rozumowania potwierdzają także inne składy orzekające: NSA – wyrok z dnia 27 października 2015 r. sygn. akt II FSK 1891/13 (CBOSA), WSA we Wrocławiu – wyroki z dnia 6 marca 2013 r. sygn. akt I SA/Wr 1/13 (CBOSA), z dnia 20 grudnia 2016 r. sygn. akt I SA/Wr 1092/16 (CBOSA), WSA w Lublinie – wyrok z dnia 30 listopada 2016 r. sygn. akt I SA/Lu 549/16 (CBOSA) oraz WSA w Łodzi – wyrok z dnia 9 lutego 2017 r. sygn. akt I SA/Łd 1107/16 (CBOSA).

Rozpatrywana sprawa dotyczyła właśnie spółki, której pracownicy ZUS przekwalifikowali zawierane w latach 2013-2015 umowy o dzieło na umowy zlecenie i je oskładkowali, a ta z własnych środków w 2016 roku uregulowała składki zarówno w części przypadającej na płatnika jak i ubezpieczonego, nie domagając się ich zwrotu.

WSA uznał, że w takim przypadku spółka nie wywiązała się właściwie z obowiązków płatnika nałożonych przez ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Dokonana wpłata miała natomiast na celu zadośćuczynienie tym obowiązkom. Płatnik wykonuje zatem własne, wynikające z ustawy, zobowiązanie publicznoprawne. W żadnym natomiast momencie obowiązek ten nie ciążył na uprawnionym z ubezpieczenia.

Wykonania tego zaległego zobowiązania poprzez późniejsze naliczenie i przekazanie do ZUS składek nie można utożsamiać z wykonaniem obowiązku za kogoś innego, to jest: za obecnego czy też byłego zleceniobiorcę.

W ocenie sądu fakt późniejszego wpłacenia składek (wywiązania się z obowiązku prawnego) nie zmienia ich charakteru prawnego, nawet jeżeli w dacie wypłaty nie wiąże już spółki i ubezpieczonego umowa zlecenia. Pozostają one nadal składkami na ubezpieczenie społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne.

WSA stwierdził, że spółka, uiszczając obecnie zaległe składki w części należnej od zleceniobiorców, nie dokonuje żadnego przysporzenia majątkowego, zwiększającego ich majątek, a zleceniobiorcy nie otrzymują nieodpłatnych świadczeń. Skoro w wyniku weryfikacji zawieranych umów, płatnik został zobowiązany do zapłaty zaległych składek, czyli do wykonania własnego obowiązku płatnika, nie ma obecnie podstaw do stwierdzenia przychodu u obecnych i byłych zleceniobiorców. Zapłata zaległych składek przez płatnika nie generuje przychodu u zleceniobiorców, a zatem płatnik nie jest również zobowiązany do pobrania zaliczki na podatek dochodowy lub sporządzenia "Informacji o wypłaconym stypendium, o przychodach z innych źródeł oraz o niektórych dochodach z kapitałów pieniężnych" (PIT-8C).

Sąd pokreślił też, że nie naliczając wcześniej składek spółka pobrała od swoich pracowników wyższą zaliczkę na podatek dochodowy. Rozpoznanie zapłaty przez płatnika zaległych składek jako przychodu zleceniobiorcy oznaczałoby zatem domaganie się powtórnej daniny od opodatkowanych już kwot. Jest to istotny argument za stwierdzeniem, że płatnik składek ubezpieczeniowych, uiszczając zaległe składki nie dokonuje żadnego przysporzenia majątkowego, zwiększającego majątek zleceniobiorców.