Jak uniknąć podatku od darowizny od dalszej rodziny?

Przeczytaj także: Jak nie zapłacić podatku od darowizny w rodzinie

Ustawa o podatku od spadków i darowizn wskazuje co do zasady na trzy grupy podatników:

• do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów;
• do grupy II zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych;
• do grupy III zalicza się innych nabywców.

Występują tutaj także różne stawki podatkowe. I tak podatnik z pierwszej grupy podatkowej podatek płaci wg stawek 3%, 5% i 7% (im większa wartość darowizny tym wyższa stawka podatku). Dla drugiej grupy podatników ustawodawca przewidział stawki 7%, 9% i 12%, a dla trzeciej grupy podatników stawki: 12%, 16% i 20%.

Progi podatkowe dla wyżej wskazanych to natomiast (po uwzględnieniu - odjęciu - kwot wolnych): 10 278 zł (od wartości darowizny ponad ten limit podatek jest liczony wg drugiej stawki podatku) i 20 556 zł (od wartości darowizny ponad ten limit podatek jest liczony wg trzeciej stawki podatku). Przypomnijmy też, że kwoty wolne od podatku to odpowiednio 9 637 zł, 7 276 zł i 4 902 zł w myśl zasady, że im bliższa rodzina tym większa kwota wolna.

Jak nietrudno zauważyć, w przypadku darowizny np. mieszkania czy domu bądź innej nieruchomości, podatek w każdej grupie podatkowej będzie stanowił istotną pozycję budżetu obdarowanego (bo to on jest obowiązany do jego zapłaty).

Jest jednak pewne bezkosztowe wyjście z takiej sytuacji, niestety tylko dla wybranych. Otóż obok wyżej wskazanych, występuje także tzw. zerowa grupa podatkowa, mająca szczególne przywileje. Chodzi tutaj o małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Przypomnijmy, że wymienieni wyżej wstępni i zstępni to nie tylko rodzice i dzieci, ale także chociażby w linii prostej dziadkowie i wnuki.

Jakie to warunki? Mianowicie należy dokonać o zgłoszenia darowizny (czy też spadku) w urzędzie skarbowym w określonym terminie oraz „przedstawić dokumenty” potwierdzające, że ta faktycznie miała miejsce (chodzi tutaj o darowizny pieniężne, które nie mogą zostać przekazane gotówką do tzw. „ręki”, ale przelewem na konto bankowe obdarowanego czy przekazem pocztowym; w niektórych przypadkach dopuszcza się przelew także na inne konto bankowe o czym pisaliśmy m.in. tutaj: Darowizna pieniędzy na cudze konto bankowe zwolniona z podatku). Ustawodawca postanowił się bowiem zabezpieczyć przed nieprawdziwymi darowiznami.

Jeżeli bowiem przykładowo ciotka, będąca siostrą matki bądź ojca swojego ulubionego chrześniaka (na marginesie warto wspomnieć, że taka ciotka mieści się w II grupie podatkowej w stosunku do chrześniaka), postanowi mu darować pewną sumę pieniędzy, to wykonanie takiej operacji w dwóch krokach pozwoli na skorzystanie z przytoczonego zwolnienia.
Któż bowiem zabroni darować jej tę kwotę nie chrześniakowi, a swojemu rodzeństwu (czyli matce bądź ojcu), a to następnie w przypływie euforii postanowi obdarować swoje dziecko? - nikt. Dzięki takiemu zabiegowi mamy wprawdzie do czynienia z dwiema darowiznami, niemniej obie skorzystają ze zwolnienia z podatku. Jedyne o czym trzeba tutaj pamiętać, to zachowanie formy przelewu bankowego takich darowizn oraz zawiadomienie o nich naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy (służy temu formularz SD-Z2).

Darowizna nieruchomości

Czy manewr taki można wykonać również przy nieruchomościach? - jak najbardziej. Rodzi się przy tym pytanie, czy dla oszczędności (finansowych oczywiście) może on nastąpić w jednym akcie notarialnym (forma wymagana dla przeniesienia własności nieruchomości)?

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 06.10.2015 r. nr IBPB-2-1/4515-87/15/KrB uznał że tak.
W rozpatrywanej sprawie wnioskodawca mieszkał wraz z dziadkiem w nieruchomości należącej w przeszłości jedynie do dziadka i babci (wspólność majątkowa). Wskutek śmierci babci jednakże jej część odziedziczyli odpowiednio dziadek (jako mąż) oraz ich czwórka dzieci, wśród których była matka wnioskodawcy. Ta jednak również zmarła, a jej udział odziedziczył właśnie wnioskodawca. Obecnie wuja i dwie ciotki (pozostałe rodzeństwo) zamierzają przekazać swojemu ojcu (czyli dziadkowi wnioskodawcy) posiadane udziały w nieruchomości, zaś dziadek chce przekazać swój udział w nieruchomości wnioskodawcy w podzięce za mieszkanie z nim oraz opiekę. Ostatecznie zatem cała nieruchomość stanie się własnością wnioskodawcy. Dla uproszczenia wszystkie powyższe transakcje (darowizny) mają znaleźć się w jednym akcie notarialnym. Wnioskodawca zdał pytanie, czy w takim przypadku może skorzystać ze zwolnienia z podatku od otrzymanej darowizny. Co na to organ podatkowy?

„(...) należy stwierdzić, że dokonanie ww. darowizny na rzecz Wnioskodawcy przez jego dziadka będzie podlegało regulacjom ustawy o podatku od spadków i darowizn. Równocześnie darowizna ta będzie korzystać ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (...)” - czytamy w uzasadnieniu interpretacji.

Organ podatkowy nie był tutaj zbyt „wylewny”, ograniczając się jedynie do informacji, że zwolnienie się należy, niemniej uznał że jego zastosowanie jest jak najbardziej zasadne. Jest to stanowisko niewątpliwie korzystne dla podatników i pozwalające im zaoszczędzić na sporządzaniu kilku aktów notarialnych. Dodajmy też, że takiej darowizny podatnik nie musi już zgłaszać w urzędzie skarbowym. Wyręcza go bowiem z tego obowiązku notariusz. Niestety pokrewieństwo jest tutaj wymagane, aby pełne zwolnienie było możliwe.