System podzielonej płatności (split payment) w VAT już w 2018 r.

Przeczytaj także: SPLIT PAYMENT: czyli zamrożenie środków na rachunku VAT

Co najmniej 8 do 10 mld zł rocznie - na taką wartość jest szacowana luka w VAT. Tak duże wyłudzenia tego podatku skłaniają rządzących do refleksji i szukania rozwiązań, które pozwolą ją ograniczyć. W jaki sposób? Wprowadzono m.in. mechanizm odwrotnego obciążenia na wybrane towary i usługi, najbardziej wrażliwe na takie wyłudzenia. Ponadto już obecnie, a w dużo szerszym zakresie od przyszłego roku, odliczony VAT z fikcyjnych faktur czy wystawionych przez podmioty nieuprawnione jest wyłapywany dzięki jednolitym plikom kontrolnym z rejestrami VAT przesyłanymi do Ministerstwa Finansów.

Powyższe już działa (chociaż JPK_VAT w pełnym zakresie zacznie funkcjonować dopiero od 2018 r.). Na tym jednak nie koniec. Do ustawy o VAT ma zostać wprowadzone nowe narzędzie polegające na podzielonej płatności.

System podzielonej płatności umożliwi organom podatkowym monitorowanie i blokowanie środków na rachunkach VAT.

Projekt ustawy zakłada, że skorzystanie przez podatników z nowego rozwiązania będzie dobrowolne. Jeżeli się jednak na nie zdecyduje, wywoła ono określone skutki nie tylko dla niego, ale i jego kontrahentów (system podzielonej płatności obejmie tylko transakcje pomiędzy przedsiębiorcami B2B).

Na czym powyższe będzie polegać w praktyce? Otóż podatnik będzie miał dodatkowy rachunek bankowy (tzw. rachunek VAT). Rachunki takie będą zakładane przez banki lub SKOK-i dla każdego podatnika od towarów i usług. W pakiecie zmian znajdują się stosowne przepisy, nakładające na banki i SKOK-i obowiązek założenia wszystkim podatnikom rachunków VAT.

Projektodawcy uważają, że mechanizm podzielonej płatności utrudni, a w zasadzie uniemożliwi powstanie nadużyć już na etapie samej transakcji.

Co się zmieni w ustawie o VAT

W projekcie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw z dnia 12 maja 2017 r. dodano przepisy art. 108a-108e, które będą regulować zasady stosowania mechanizmu podzielonej płatności.
Nowy art. 108a ust. 1 będzie regulował generalną zasadę, zgodnie z którą podatnicy, którzy otrzymają fakturę z wykazaną kwotą podatku (w tym także przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi), przy dokonywaniu płatności będą mogli zastosować mechanizm podzielonej płatności.
Mechanizm ten znajdzie zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do transakcji dokonywanych na rzecz innych podatników.

Jeżeli nabywca zdecyduje się na nowe rozwiązanie, zapłata odpowiadająca:

1. wartości sprzedaży netto - będzie dokonywana na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo na rachunek dostawcy towarów lub usługodawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem,
2. kwocie podatku VAT - będzie dokonywana na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy.

Zastosowanie tego mechanizmu będzie się odbywać przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu, w którym podatnik wskaże:

1. numer faktury lub faktury korygującej, w związku z którą dokonywana jest płatność;
2. numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku;
3. kwotę wartości sprzedaży netto;
4. kwotę podatku.

Otwarcie i prowadzenie rachunku VAT będzie następować bez konieczności zawarcia odrębnej umowy z bankiem w tym zakresie. Banki nie będą też uprawnione do pobierania opłat i prowizji za prowadzenie rachunku VAT, zaś z drugiej strony zgromadzone tam środki finansowe mają być oprocentowane.

Wpłaty i wypłaty

Na rachunek VAT będą mogły być wpłacane wyłącznie środki pieniężne pochodzące z tytułu:

1. zapłaty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług płaconej dostawcy towarów lub usługodawcy przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu;
2. zwrotu kwoty podatku od towarów i usług:
   a) w przypadku wystawienia faktury korygującej, przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu,
   b) przez urząd skarbowy.

Na takim rachunku nie będą mogły być gromadzone środki pieniężne z innych tytułów.

Zgromadzone tam pieniądze natomiast będą mogły być wypłacane wyłącznie w celu:

1. dokonania płatności kwoty podatku od towarów i usług z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy przy użyciu dedykowanego komunikatu przelewu;
2. dokonania zwrotu kwoty podatku VAT wynikającej z wystawionych faktur korygujących;
3. dokonania wpłaty podatku od towarów i usług na rachunek urzędu skarbowego;
4. przekazania na rachunek VAT posiadacza rachunku VAT prowadzony w innym banku albo SKOK-u;
5. przekazania na rachunek rozliczeniowy posiadacza rachunku VAT w wyniku wydania postanowienia przez naczelnika urzędu skarbowego w tym zakresie;
6. przekazania na rachunek wskazany przez naczelnika urzędu skarbowego w przypadkach zamknięcia rachunku rozliczeniowego lub wyrejestrowania podatnika z rejestru podatników VAT czynnych.

Wniosek do fiskusa o zwrot pieniędzy

W wielu przypadkach, przy stosowaniu systemu podzielonej płatności, może dochodzić do gromadzenia się środków finansowych na rachunku VAT. W takich sytuacjach projekt zakłada prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT na rachunek bankowy tego podatnika prowadzony dla celów działalności gospodarczej.

Brak zgody na inne wykorzystanie środków zgromadzonych na rachunku VAT będzie następować w drodze decyzji. Fiskus odmówi jej udzielenia, gdy:

1. podatnik wystawi fakturę w przypadkach, o których mowa w art. 88 ust. 3a (tj. a więc taką, która nie daje prawa do odliczenia VAT, mimo jego (błędnego) wykazania na fakturze),
2. w ciągu 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku podatnik będzie uczestniczył w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej,
3. będzie zachodzić uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie będzie uiszczał wymagalnych zobowiązań z tytułu tego podatku lub dokonywał czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję,
4. wobec podatnika będzie się toczyć w zakresie podatku inne postępowanie podatkowe lub będzie prowadzona kontrola podatkowa lub kontrola celno-skarbowa.

Wystarczy oczywiście wystąpienie chociażby jednej z tych przesłanek, aby fiskus odmówi prawa do innego wykorzystania środków zgromadzonych na rachunku VAT.

Ponadto jeżeli podatnik zostanie wykreślony z rejestru jako podatnik VAT na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 1 ustawy o VAT (czyli gdy ten nie będzie istniał), środki zgromadzone na rachunku VAT będą podlegać w całości przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa.