Wpłata w banku a wydatki w podatkowych kosztach uzyskania przychodu

Przeczytaj także: Pojęcie transakcji przy umowach o współpracy/ramowych

Tak - w skrócie - brzmią nowe przepisy ustawy zarówno o PIT jak i o CIT.
Dodajmy w tym miejscu, że ustawa o swobodzie działalności doprecyzowuje, iż chodzi tutaj jedynie o transakcje zawierane pomiędzy przedsiębiorcami. Zakupy od osób prywatnych czy rolników zatem można rozpoznawać w kosztach nawet, gdy gotówką zostanie im zapłacona wyższa wartość. To samo tyczy się danin na rzecz innych organów, które mogą być zaliczane w ciężar kosztów (np. podatek akcyzowy, od nieruchomości, środków transportowych).

Nowe regulacje przyniosły sporo problemów interpretacyjnych, które po części zostały już wyjaśnione. Wiemy obecnie, że zapłata barterem czy porozumienie kompensacyjne nie wykluczą nam faktur zakupowych z kosztów, podobnie jak korzystanie z kart kredytowych. Mamy też pewne wyjaśnienia mówiące, co należy rozumieć jako jedną transakcję.

A czy znamy odpowiedź na przypadek postawiony w pytaniu? Niestety na chwilę obecną nie, zaś analiza literalna przepisów zdaje się być nieciekawa.

Otóż przepisy ustaw podatkowych nakazują wyłączać z kosztów te wydatki, których płatność została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mówią natomiast, że dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1. stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz
2. jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000 zł.

Przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mówią zatem o przyjmowaniu i dokonywaniu płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy. Przepisy podatkowe nakazują natomiast wyłączać z kosztów te transakcje, za które płatność nastąpiła z pominięciem rachunku płatniczego.

W związku z powyższym uprawnione wydaje się być stwierdzenie, że przedsiębiorca, który wpłaca w banku pieniądze na konto sprzedawcy z tytułu zawartej transakcji, nie dokonuje tego za pośrednictwem rachunku płatniczego. Zapłata następuje tutaj bowiem w gotówce, z kolei za pośrednictwem rachunku płatniczego następuje przyjęcie pieniędzy przez sprzedawcę. W związku z tym organy podatkowe mogą próbować kwestionować takie operacje rozliczone w kosztach (skoro kupujący rachunkiem płatniczym się nie posługiwał).

Niemniej zdaniem autora należy mieć tutaj na uwadze nie tylko literalne brzmienie przepisów, ale także i cel, w jakim zostały one wprowadzone. Otóż nowe regulacje wprowadzono po to, aby wyeliminować albo przynajmniej istotnie ograniczyć występowanie w obrocie dokumentów dotyczących transakcji, które w rzeczywistości nie miały miejsca.
Jak czytamy w uzasadnieniu do projektu ustawy, znowelizowane przepisy miały zwiększyć transparentność dokonywanych transakcji jak też przyczynić się do wzrostu uczciwej konkurencji między przedsiębiorcami.

Wpłata pieniędzy przez nabywcę w banku bezpośrednio na konto sprzedawcy powinna być (pod względem transparentności jak i mocy dowodowej transakcji) traktowana tak samo, jak przelew z konta. W takim przypadku bowiem zapłata bezsprzecznie nastąpiła i zdaje się potwierdzać prawdziwość transakcji na równi z przelewem bankowym. Nie powinna zatem pozbawiać prawa do rozliczenia takiego zakupu w kosztach uzyskania przychodu, chociaż co innego zdaje się wskazywać literalne brzmienie przepisów.

Niestety na chwilę obecną trudno powiedzieć, jak takie sytuacje będzie kwalifikował fiskus.