Kurs walut w podatku dochodowym przy robotach budowlanych

Przeczytaj także: Usługi budowlane: przychód w CIT w dacie protokołu odbioru

Załóżmy dla przykładu, że firma budowlana wykonała określone usługi budowlane 15 marca 2017 r. Protokół zdawczo-odbiorczy podpisano 22 marca 2017 r. zaś faktura zostanie wystawiona 3 kwietnia 2017 r. w euro. Czy zaprezentowany sposób postępowania jest prawidłowy? Kiedy określić moment powstania przychodu? Jaki kurs zastosować do przeliczeń faktury wyrażonej w walucie obcej na złotówki?

Pierwszą kwestią wymaganą do wykazania przychodu, jest określenie jego wysokości w złotych polskich. Ustawy podatkowe mówią tutaj (zarówno PIT jak i CIT), że przychody w walutach obcych przelicza się na złote wg średniego kursu NBP ogłaszanego w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym dzień uzyskania tego przychodu.
Wniosek - aby wiedzieć, który kurs zastosować, należy określić dzień uzyskania przychodu.

Zgodnie natomiast z zasadą ogólną zawartą w ustawach podatkowych, za datę powstania przychodu z tytułu świadczonych usług uważa się (z pewnymi wyjątkami - nie istotnymi w rozpatrywanym przykładzie) dzień wykonania usługi bądź częściowego wykonania usługi, nie później jednak niż dzień:

• wystawienia faktury albo
• uregulowania należności

To z wyżej wymienionych zdarzeń, które powstanie jako pierwsze, wyznaczy nam moment powstania przychodu.

W przykładzie nic się nie mówi o otrzymaniu należności. Założymy zatem że pieniądze dotrą do usługodawcy dopiero po wystawieniu faktury. Wiemy za to, że faktyczne zakończenie prac nastąpiło 15 marca, protokół zdawczo-odbiorczy został podpisany 22 marca, zaś faktura wystawiona zostanie 3 kwietnia 2017 r.

Moment powstania przychodu przy usługach budowlanych

Wydawałoby się zatem, że skoro faktycznie roboty budowlane zakończyły się 15 marca - to ten dzień należy uznać jako moment wykonania usługi. Czy jest to prawidłowe? Zdaniem organów podatkowych nie, gdy istnieje protokół z odbioru takich robót. Fiskus w wielu wydanych interpretacjach wskazuje, że to data podpisania takiego protokołu oznacza zakończenie usługi (odmiennie aniżeli w podatku VAT).

Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 21.01.2016 r. nr IPPB3/4510-1020/15-2/EŻ potwierdził stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym momentem wykonania usługi jest moment odbioru wykonanych robót, czyli moment podpisania protokołu częściowego lub końcowego. To taki protokół jest bowiem potwierdzającym należyte i ostateczne wykonanie prac, stwierdzającym w związku z tym zakończenie wykonania usługi.

Również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 02.09.2014 r. nr IBPBI/2/423-698/14/BG uznał, że „(…) gdy protokół odbioru robót podpisany został 28 marca 2014 r. (za prace wykonane w okresie od 01.02.2014 r. do 28.02.2014 r.), to przychód należny powstał w momencie (dacie) podpisania protokołu odbioru wykonania robót, czyli w miesiącu marcu 2014 r.(...)”

Z tegorocznych interpretacji można natomiast przytoczyć interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 03.02.2017 r. nr 3063-ILPB2.4510.193.2016.2.JG, w której to czytamy:

„(...) Dokument protokołu potwierdza należyte wykonanie zobowiązania przez wykonującego prace, a jednocześnie upoważnia go do żądania umówionego wynagrodzenia. Protokoły odbiorów częściowych i końcowych są jednym z elementów „dokumentacji budowy”, co wynika z art. 3 pkt 13 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 290, z późn. zm.). W praktyce terminem protokołu zdawczo-odbiorczego określa się dokument wskazujący kto, kiedy i jakie prace wykonał, którego dnia zostały one przyjęte przez drugą stronę. Odbiór częściowy oraz końcowy wykonanych robót potwierdzony podpisanym stosownym protokołem jest powszechnie utożsamiany z wykonaniem usługi – dzień podpisania protokołu to dzień wykonania usługi.

(...) momentem powstania przychodu dla celów podatku dochodowego od osób prawnych, z tytułu usług budowlano-montażowych w myśl art. 12 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych w związku z art. 12 ust. 3a tej ustawy, w sytuacji gdy dojdzie do wykonania usługi albo częściowego wykonania usługi przed dniem wystawienia faktury albo uregulowania należności, jest dzień wykonania usługi lub częściowego wykonania usługi, za który należy uznać dzień podpisania protokołu.(...)”

Organ podatkowy w ostatniej z przytoczonych interpretacji wyjaśnił jeszcze jedną, bardzo istotną kwestię. Otóż gdy przy podpisie protokołu nie ma naniesionej daty podpisu, jego zdaniem przychód powstanie w dacie wystawienia faktury. Jeżeli bowiem trudno jest ustalić ostateczny moment wykonania usługi, to decydować o tym będzie wystawienie faktury z tego tytułu.

Konkludując w naszym przykładzie przychód powstanie w dacie podpisania protokołu odbioru, czyli w dniu 22 marca 2017 r., mimo że prace budowlane fizycznie zakończyły się kilka dni wcześniej. Z uwagi na to, że faktura dokumentująca tę usługę została wystawiona w walucie obcej, do przeliczenia przychodu na złote należy zastosować średni kurs NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień podpisania protokołu, czyli z 21 marca 2017 r.