Jak rozumieć pierwsze zasiedlenie w podatku VAT?

Przeczytaj także: Pierwsze zasiedlenie w VAT interpretowane na nowo?

Nie wystarczy tutaj zatem samo oddanie do używania danej nieruchomości i wykorzystywanie jej na potrzeby firmy. Zgodnie z tą definicją bowiem, powyższemu musi towarzyszyć wykonywanie czynności opodatkowanej VAT-em (bądź zwolnionej z tego podatku). Mówiąc innymi słowy konieczne jest tutaj oddanie takiej nieruchomości w najem, dzierżawę, sprzedaż itp. - czyli czynności opodatkowane VAT-em (w tym korzystające ze zwolnienia od podatku, ale podlegające pod reżim ustawy). Powyższe nie występuje gdy dana nieruchomość ma służyć tylko potrzebom przedsiębiorcy, który ją wybudował. Stąd - zgodnie z ustawą o VAT - nawet budynki wykorzystywane w firmie kilka czy kilkanaście lat mogły do tej pory nie mieć pierwszego zasiedlenia.

Co na to prawo unijne?

Okazuje się jednak, że nasza ustawowa definicja pierwszego zasiedlenia jest niezgodna z dyrektywą w sprawie VAT. Uwagę na to zwrócił m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 14 maja 2015 r., sygn. akt I FSK 382/14. Niezgodność powstaje w zakresie, w jakim krajowe przepisy zawierają warunek „w wykonywaniu czynności podlegających opodatkowaniu”.

W związku z tym, jeżeli tylko nieruchomość służyła firmie (bez jej wynajmu, dzierżawy itp.) przez co najmniej wymagany okres (a więc 2 lata), to przy jej sprzedaży można skorzystać ze zwolnienia z VAT.

Co na to organy podatkowe?

Również w interpretacjach podatkowych można obecnie spotkać szersze rozumienie pierwszego zasiedlenia, aniżeli wynikające z samej ustawy o VAT, w tym dopuszczenie jako pierwszego zasiedlenia używania danego budynku czy budowli również na potrzeby własnej działalności gospodarczej. Fiskus jednakże powyższe dopuszcza jedynie przy wybudowaniu danego budynku.

Jeżeli natomiast dojdzie do ulepszenia nieruchomości, gdzie wydatki na takie ulepszenie będą stanowić co najmniej 30% jej wartości początkowej, organy podatkowe twierdzą, iż aby pierwsze zasiedlenie nastąpiło - muszą być spełnione warunki wynikające wprost z ustawy o VAT (czyli nieruchomość musi zostać oddana do używania w wykonywaniu czynności opodatkowanej, aby do takiego pierwszego zasiedlenia doszło).

Przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 06.07.2016 r. nr 1061-IPTPP2.4512.122.2016.2.SM uznał, że „(...) „pierwsze zasiedlenie” budynku (po jego wybudowaniu) należy rozumieć szeroko jako pierwsze zajęcie budynku, używanie, w tym również na potrzeby własnej działalności gospodarczej. Powyższa kwestia przedstawia się inaczej, w sytuacji gdy budynek został ulepszony, a wydatki na ulepszenie w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej obiektu. Wówczas bowiem aby nastąpiło pierwsze zasiedlenie budynku – zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy w zw. z art. 12 ust. 2 zdanie drugie Dyrektywy 2006/112/WE – musi dojść do oddania obiektu po ulepszeniu do użytkowania w ramach czynności podlegającej opodatkowaniu (np. w najem).(...)”

Jak rozumieć pierwsze zasiedlenie przy sprzedaży nieruchomości?

W związku z tym, czy przy sprzedaży nieruchomości wybudowanej kilka lat wcześniej, ale wykorzystywanej jedynie na potrzeby firmy, należy bezwzględnie naliczyć VAT (zgodnie z przepisami krajowymi) czy też skorzystać ze zwolnienia (jak wskazują przepisy unijne)?

Otóż z uwagi na to, że nastąpiła nieprawidłowa implementacja przepisów unijnych do ustawy krajowej - podatnicy mają tutaj dowolność. I tak mogą opodatkować taką transakcję dostosowując się do przepisów krajowych albo skorzystać ze zwolnienia, powołując się bezpośrednio na dyrektywę unijną.