Odstępne w VAT: odliczenie podatku naliczonego

Przeczytaj także: Z faktury nie odliczymy VAT mimo jej zapłacenia

Trzeba jednak pamiętać, że odstępne za prawo wynajmowania lokalu podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Art. 8 ust. 1 ustawy o VAT mówi bowiem, że przez świadczenie usług na potrzeby tego podatku rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów, w tym również:

1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

W związku z tym przez świadczenie należy tutaj rozumieć każde zachowanie się na rzecz innej osoby, na które może się składać zarówno działanie (uczynienie, wykonanie czegoś na rzecz innej osoby), jak i zaniechanie (nieczynienie bądź też tolerowanie, znoszenie określonych stanów rzeczy).

Usługą jest oczywiście tylko takie świadczenie, co do którego istnieje bezpośredni konsument (czyli odbiorca świadczenia odnoszący wymierną korzyść o charakterze majątkowym).

Jak wyjaśnił Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 22.03.2011 r. nr IPPP1-443-309/11-4/EK, ustawowe uregulowania wskazują na szeroką definicję świadczenia usług, która obejmuje każde mające odpłatny charakter świadczenie, wykonane przez podatnika w ramach działalności, które nie stanowi dostawy towarów. Sama wymierna korzyść po stronie otrzymującego świadczenie nie przesądza jednakże o tym, że ma miejsce świadczenie usługi. Konieczne jest bowiem, aby powstrzymywanie się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji odbywało się w ramach stosunków obligacyjnych, w wykonaniu zobowiązania do tego.

Organ podatkowy potwierdził, że czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest za odpłatnością w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie. Musi ono przyczyniać się bezpośrednio do uzyskania korzyści przez wypłacającego.

Niewątpliwie z powyższym mamy do czynienia w przypadku wypłaty wynagrodzenia tytułem odstąpienia na jego rzecz przysługujących temu podatnikowi praw do najmowanej nieruchomości. Podobnie byłoby zresztą, gdyby odstępne takie wypłacał obecny najemca wynajmującemu za wcześniejsze rozwiązanie umowy najmu (czyli do powstrzymywanie się przez wynajmującego od dokonania czynności).

Jedyne wyłączenie prawa do odliczenia, które mogłoby bowiem mieć tutaj zastosowanie (przy założeniu że transakcja nie jest fikcyjna oraz jej stronami są czynni podatnicy VAT), znalazło się w art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT. Mówi ono, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku.

Skoro jednak opisany przypadek spełnia definicję odpłatnego świadczenia usługi w rozumieniu art. 8 ustawy o VAT, który podlega opodatkowaniu VAT, wskazana wyżej regulacja nie ma tutaj zastosowania.

Co za tym idzie, podmiotowi wypłacającemu odstępne, gdzie czynność ta została udokumentowana fakturą z wykazanym na niej podatkiem VAT, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego kwotę podatku naliczonego, który z tej faktury wynika.