Ujawnienie środka trwałego z odsetkami od zaległości podatkowych

Przeczytaj także: Ujawnienie budynku - środka trwałego w podatku CIT

Środkami trwałymi są te składniki majątku, które są zdatne i kompletne do użytku w dniu przyjęcia ich do używania, stanowią własność lub współwłasność podatnika oraz mają służyć prowadzonej działalności. Ustawodawca wskazuje przy tym na jeszcze jeden bardzo istotny element uznania danego składnika majątku za środek trwały. Otóż przewidywany okres jego używania ma być dłuższy niż rok.

Powyższy warunek można z powodzeniem wykorzystywać przy optymalizacji podatkowej. A to dlatego, że różnego rodzaju maszyny, urządzenia czy wręcz środki transportu często o stosunkowo dużej wartości (znacznie przewyższającej poziom 3,5 tys. zł) można „wrzucić” od razu w koszty uzyskania przychodu, bez konieczności rozkładania tego procesu w czasie poprzez odpisy amortyzacyjne.

Ważne jednak, aby taki składnik majątku faktycznie służył firmie przez okres krótszy niż rok. Nie oznacza to jednak, że przed jego upływem musi on zostać zbyty. Ustawodawca mówi tutaj bowiem o używaniu.

I tak może wystąpić sytuacja, że dana maszyna czy urządzenie, zostaje nabyta jedynie na okres wykonania danego zlecenia (trwającego kilka miesięcy) bądź zadania. Po tym czasie jest nieprzydatna. Podatnik zatem zaprzestaje jej używania, a gdy nadarzy się ku temu stosowna okazja, dokonuje jej sprzedaży. Ważne, aby to pierwsze nastąpiło przed upływem roku, aby nie zaliczać jej do środków trwałych i amortyzować. Sama sprzedaż może nastąpić później.

Co jednak w sytuacji, gdy się pomylimy i faktyczny okres używania takiego składnika majątku (zaliczonego w pełni do kosztów uzyskania przychodu) przekroczy rok? W takim przypadku mamy do czynienia z ujawnieniem środka trwałego, co wiąże się z koniecznością korekty kosztów, rozpoczęcia amortyzacji i – co gorsza – naliczeniem i wpłaceniem fiskusowi odsetek podatkowych z tego tytułu.

Kwestię tę regulują odpowiednio art. 22e ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i art. 16e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Analiza przytoczonych regulacji wskazuje, że odsetki takie trzeba fiskusowi wpłacić nawet wówczas, gdy pomimo skorygowania kosztów, w firmie nie wychodzi podatek do zapłaty. Zapłata odsetek nie jest tutaj uzależniona od wystąpienia dochodu, który podlegałby opodatkowaniu.

Jak powyższe czynności wyglądają w praktyce?
Załóżmy że firma nabyła w czerwcu 2014 r. maszynę o wartości netto (VAT podlega odliczeniu) 36 tys. zł. Okres używania tej maszyny miał wynosić 10 miesięcy. Ponieważ był krótszy aniżeli 12 miesięcy, wydatek związany z zakupem został zaliczony do kosztów uzyskania przychodu z dniem 15 czerwca 2014 r. (w tym też miesiącu maszynę oddano do użytkowania). Po upływie roku okazało się, że maszyna będzie używana dłużej niż 12 miesięcy.

Zgodnie z Wykazem stawek amortyzacyjnych, roczna stawka amortyzacyjna dla tej maszyn wynosi 20%. Miesięczny odpis amortyzacyjny z tego tytułu wyniesie zatem: 36 000 zł x 20% /12 miesięcy = 600 zł. Zgodnie z przytoczonymi regulacjami:

1. 1 lipca 2015 r. zaliczono maszynę do środków trwałych, określając jej wartość początkową na 36 000 zł
2. Zmniejszono koszty uzyskania przychodu o różnicę pomiędzy ceną nabycia, a dotychczasowymi odpisami za okres od lipca 2014 do lipca 2015 r. (czyli 13 miesięcy): 36 000 zł – 600 zł x 13 m-cy = 28 200 zł
3. naliczono odsetki za okres od 15 czerwca 2014 r. do 1 lipca 2015 r. (382 dni) wg stawki odsetek od zaległości podatkowych obowiązującej na dzień wprowadzenia urządzenia do ewidencji środków trwałych (czyli 8% w skali roku):
   382 dni x 8% x 28 200 zł / 365 dni = 2 361,07 zł = 2 361 zł
   Wskazaną kwotę odsetek wpłacono do urzędu skarbowego

Na zakończenie dodajmy, że przed odsetkami nie uchroni zaliczenie danego składnika majątku do środków trwałych przed upływem roku (czyli np. w 11 miesiącu jego używania). W takim bowiem przypadku powyższy tok postępowania stosuje się odpowiednio.