Na czym polega kontrola krzyżowa z urzędu skarbowego?

Przeczytaj także: Mniej kontroli podatkowych ale większe zaległości firm

Kontrola krzyżowa – czym jest konkretnie?

Każdego roku kilkadziesiąt tysięcy polskich przedsiębiorców zostaje poddanych kontrolom przeprowadzanym przez urzędy skarbowe. Ich celem jest przede wszystkim stwierdzenie prawidłowości oraz zgodności ze stanem faktycznym posiadanych dokumentów (faktur, rejestrów VAT, zawartych umów). Wielu przedsiębiorców nie zdaje sobie jednak sprawy z tego, że przy okazji takiej wizytacji urzędnicy nie muszą ograniczać się do sprawdzenia tylko kontrolowanej firmy. Mogą również przeanalizować dokumentację jej kontrahentów.

To właśnie kontrola krzyżowa. Jej istotą jest sprawdzenie czy zapisy w dokumentacji przedsiębiorcy mają odzwierciedlenie w materiałach firm, z którymi współpracuje. Nie dotyczy to jednak wszystkich dokumentów, a jedynie tych związanych z dostawą danego towaru lub usługi. W odróżnieniu od tradycyjnej wizytacji przeprowadzanej przez fiskusa, w trakcie kontroli krzyżowej, sprawdzany kontrahent posiada prawo do korekty deklaracji czy dokumentów rejestrowych, także w momencie jej prowadzenia. To podstawowa różnica w stosunku do standardowej kontroli, w której o korektę dokumentów trzeba zadbać jeszcze przed jej rozpoczęciem.

Kto jest szczególnie narażony na kontrolę krzyżową?

Inspektorzy typując kontrahentów do kontroli krzyżowej biorą pod uwagę wiele różnorodnych czynników. Niektórzy przedsiębiorcy mogą spodziewać się ich pojawienia zdecydowanie częściej niż inni. Na takie wizytacje szczególnie narażone są firmy, które:

• działają w tzw. branżach wysokiego ryzyka np. handlują paliwami, złomem, świadczą usługi transportowe, czy budowlane,
• wystawiają faktury mogące budzić zastrzeżenia (m.in. dokumentujące transakcje, które nie miały miejsca (faktura zerowa), zawierająca nieprawidłową stawkę podatku VAT bądź wystawione przez przedsiębiorcę nie będącego czynnym podatnikiem VAT).

Przepisy w żaden sposób nie ograniczają liczby kontrahentów, którzy mogą zostać sprawdzeni w trakcie jednej kontroli krzyżowej. Konkretna liczba zależy od potrzeb i oceny urzędników. Może się więc zdarzyć, że kontrola krzyżowa zostanie przeprowadzona w jednej firmie, jak i we wszystkich, z którymi współpracuje konkretny przedsiębiorca. Najczęściej sprawdzanych jest kilku (od 3 do 5) kontrahentów. Nie jest to jednak żadna reguła.

Najlepsze wyjście to współpraca z kontrolerami

Czynności przeprowadzane przez inspektorów i pracowników urzędu skarbowego w trakcie kontroli krzyżowej skupiają się na dokumentach obrazujących transakcje przeprowadzane z danym kontrahentem. Najczęściej proszą oni o przedstawienie faktur, rejestrów VAT, czy potwierdzeń zapłaty. Może się również zdarzyć, że będą wymagali wyłącznie jednego, konkretnego dokumentu. Z organami podatkowymi najlepiej po prostu współpracować. Sprawne przekazanie dokumentacji pozwoli bowiem na szybsze zakończenie prowadzonych czynności. Opór w przekazaniu dostępu do dokumentów może zasygnalizować inspekcji, że przedsiębiorca zamieszany jest w oszustwo podatkowe.

W wezwaniu skierowanym do przedsiębiorcy urzędnicy precyzują w jaki sposób powinien on dostarczyć wymagane materiały (osobiście, poprzez pełnomocnika, przesyłając pocztą). Powinien się w nim znaleźć także opis sprawy, wykaz dokumentów oraz termin, w jakim należy je złożyć.

Po przeprowadzeniu kontroli krzyżowej urzędnicy sporządzają jej protokół. Poza opisem ustaleń powinien on zawierać ocenę prawną danej sprawy, a także pouczenie w sprawie złożenia zastrzeżeń lub wyjaśnień oraz o prawie do złożenia korekty deklaracji. Urzędnicy mają obowiązek przekazania go kontrahentowi do zapoznania się oraz podpisania.