Ograniczone prawo rzeczowe: postępowanie egzekucyjne z podatkiem PCC

Przeczytaj także: Zamiana mieszkań w rodzinie bez podatku PCC

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

10 grudnia 2012 r. odbyła się publiczna licytacja spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego. Lokal ten posiadał założoną księgę wieczystą i wchodził w skład zasobów spółdzielni mieszkaniowej. Po uprawomocnieniu przybicia i wykonaniu warunków licytacyjnych sąd w lutym 2013 r. wydał postanowienie o przysądzeniu własności na rzecz wnioskodawców. To uprawomocniło się 29 marca 2013 r. Wnioskodawcy zadali pytanie, czy nabycie tego prawa w postępowaniu egzekucyjnym (na licytacji komorniczej) podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 09 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.) podatkowi temu podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.
Na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 2 ww. ustawy podatkowi podlegają także - zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

W zakresie przedmiotowym ustawy, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, mieszczą się także orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne jak czynności cywilnoprawne wymienione w pkt 1 lub 2.

Kliknij, aby powiekszyć

fot. Andy Dean - Fotolia.com

Postępowanie egzekucyjne z podatkiem PCC

Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jest ograniczonym prawem rzeczowym, a nie rzeczą. Takie prawo majątkowe podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Ponieważ prawo takie nie jest rzeczą, nie korzysta ze zwolnienia w przypadku sprzedaży w postępowaniu egzekucyjnym.

Natomiast stosownie do art. 1 ust. 2 pkt 2 ustawy przepisy ustawy o czynnościach cywilnoprawnych – stosuje się odpowiednio do przedmiotów opodatkowania określonych ust. 1 pkt 2 i 3.

W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się zakresie przedmiotowym ustawy, jest wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych nie podlegają temu podatkowi umowy sprzedaży rzeczy w postępowaniu egzekucyjnym lub upadłościowym.

Przez pojęcie rzeczy należy rozumieć, zgodnie z art. 45 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), tylko przedmioty materialne. Rzeczy dzielą się na rzeczy ruchome i nieruchome.

Kodeks cywilny w art. 46 precyzuje, że nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków (lokale mieszkalne), jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.
W związku z tym, że Kodeks cywilny nie zawiera definicji rzeczy ruchomych, przyjmuje się, że rzeczami ruchomymi są przedmioty materialne nie będące nieruchomościami.

Natomiast spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego należy do ograniczonych praw rzeczowych, o których mowa w art. 244 § 1 Kodeksu cywilnego. Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych jest to, że są to prawa związane z rzeczą - w przypadku przedmiotowego prawa, z nieruchomością. (…)

W świetle powyżej powołanych przepisów, należy stwierdzić, że nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego w postępowaniu egzekucyjnym, na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych kwalifikowane jest jako sprzedaż prawa majątkowego, a nie jako sprzedaż rzeczy i z tej przyczyny podlega temu podatkowi na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Zatem z tytułu ww. czynności, stosownie do regulacji art. 3 ust. 1 pkt 3 i art. 4 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy powstał z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciążył na kupującym.

W konsekwencji podstawą opodatkowania zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jest wartość rynkowa przedmiotowego prawa majątkowego. Natomiast stawka podatku stosownie do art. 7 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy wynosi 2%.

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, że tylko licytacyjna sprzedaż lokalu użytkowego, co do którego spółdzielnia mieszkaniowa ustanowiła odrębną własność, jako sprzedaż rzeczy (nieruchomości), jest z mocy art. 2 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zwolniona z tego podatku. Ze zwolnienia tego nie korzysta natomiast licytacyjna sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego, gdyż przedmiotem zbycia jest tu prawo, a nie rzecz.

Reasumując należy stwierdzić, iż nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego w postępowaniu egzekucyjnym na licytacji komorniczej podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, zgodnie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów