Ulga mieszkaniowa w podatku od spadków i darowizn

Przeczytaj także: Pułapka podatkowa przy umowach darowizny w rodzinie

Istotną kwestią w przypadku ulgi mieszkaniowej jest to, że skorzystać z niej mogą osoby zaliczane do wszystkich trzech grup podatkowych, przy czym trzeba pamiętać, iż tytuły nabycia wyżej wymienionych składników majątku są różne dla każdej z tych grup. Ponadto, co dotyczy wyłącznie osób z tzw. III grupy podatkowej, przesłanką uprawniającą je do skorzystania z ulgi, jest dodatkowo sprawowanie opieki nad spadkodawcą na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza.

Aby skorzystać z ulgi mieszkaniowej obdarowani, spadkobiercy lub zapisobiorcy muszą spełniać łącznie następujące warunki:

1. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
2. nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lun prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
3. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
4. będą zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:

• od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego - jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku,
• od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Jeżeli nabywca jest współwłaścicielem innego budynku lub lokalu mieszkalnego, również może skorzystać z ulgi, ponieważ jedynie własność tych nieruchomości mogłaby wyłączyć dopuszczalność sięgnięcia po tę instytucję.

Przykładowo, w sytuacji, gdy spadkobierca należy właśnie do grupy „zerowej” (małżonek, zstępny, wstępny pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) i co ważne- nabył spadek po dniu 1 stycznia 2007 r., może on skorzystać z najbardziej dogodnego zwolnienia podatkowego z art. 4a. Wystarczy, że w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku albo od dnia zarejestrowania notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, zgłosi nabycie własności rzeczy właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (należy w tym celu wypełnić formularz SD-Z2). W tym przypadku spadkobierca nie zapłaci podatku.

Modyfikując okoliczności przywołanej wyżej sytuacji, może zdarzyć się tak, że będący spadkobiercą syn, który niewątpliwie należy do „zerowej” grupy podatkowej, dziedziczy dom mieszkalny wraz z działką gruntu po swoim ojcu, który zmarł w 2005 r. Od chwili śmierci ojca, a zatem od czasu nabycia własności budynku wraz z działką, syn nie podjął żadnych działań w celu uregulowania sytuacji prawnej nieruchomości. Dopiero w 2014 r. postanawia wystąpić do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, które pozwoli mu na dokonanie odpowiednich zmian w prowadzonej dla nieruchomości księdze wieczystej. W takiej sytuacji syn nie będzie mógł skorzystać z całkowitego zwolnienia podatkowego, może natomiast sięgnąć po instytucję ulgi mieszkaniowej.

Datą graniczną, co zostało już wcześniej poruszone, jest dzień 1 stycznia 2007 r., kiedy to weszła w życie zmiana ustawy o podatku od spadków i darowizn. Śmierć najbliższych jaka nastąpiła po tej dacie, daje spadkobiercom możliwość uniknięcia zapłaty podatku (zwolnienie z art. 4a). Jeżeli natomiast zgon nastąpił przed tą datą- podstawa opodatkowania może zostać jedynie obniżona o odpowiednio wyliczoną wysokość przysługującej ulgi podatkowej.