VAT 2014: obowiązek podatkowy przy usługach budowlanych

Przeczytaj także: Usługi budowlane 2014 w podatku VAT i dochodowym

Obecnie moment powstania obowiązku podatkowego przy usługach budowlanych i budowlano-montażowych jest uregulowany w art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o podatku od towarów i usług. Jak nietrudno się domyślić, w dalszym ciągu obowiązek ten powstaje na zasadach szczególnych. Podobnie było także wcześniej. Poza tym jednak starych i nowych zasad nic nie łączy.

Jak było?
W starym stanie prawnym przepisy mówiły, że w przypadku świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania tych usług (chyba że przed ich wykonaniem otrzymano zaliczkę, wtedy to obowiązek ten powstawał w dacie zaliczki).

Inaczej w roku 2014
Rok 2014 przyniósł zupełnie nowe regulacje w zakresie powstawania obowiązku podatkowego. Obecnie co do zasady to data wykonania usługi czy zakończenia dostawy towaru powoduje jego powstanie. Niemniej jednym z wyjątków od tej reguły są usługi budowlane. Przytoczony już wcześniej art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a) ustawy o VAT mówi bowiem, że obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia usług budowlanych lub budowlano-montażowych, gdy usługi te winny być potwierdzone fakturą, powstaje w dacie jej wystawienia.

Tym samym, przy tego typu usługach podatnicy mogą w pewnym ograniczonym zakresie decydować o tym, kiedy wykazać od nich VAT należny. Trzeba jednak pamiętać, że jedynie faktura wystawiona terminowo spowoduje powstanie obowiązku podatkowego.

Jak bowiem mówi art. 19a ust. 7 ustawy o VAT, jeżeli w stosunku do omawianych wyżej usług podatnik nie wystawił faktury lub wystawił ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów jej wystawienia. W jakim terminie zaś faktura za usługi budowlane winna być wystawiona?

Tutaj także nie obowiązuje zasada ogólna, a przypadek szczególny. Otóż zgodnie z art. 106i ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT, fakturę za usługi budowlane i budowlano-montażowe należy wystawić nie później niż 30. dnia od dnia wykonania tych usług (i nie wcześniej niż na 30 dni przed ich wykonaniem, o czym z kolei mówi ust. 7 tej regulacji).

Inaczej przy zaliczkach
Jeżeli zaś przedsiębiorca przed wykonaniem takich usług pobiera np. zaliczki, musi pamiętać, że te będą również generować powstanie obowiązku podatkowego. Jak bowiem mówi art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, jeżeli przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy przed ustanowieniem spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego lub lokalu o innym przeznaczeniu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty.

Oczywiście otrzymanie takiej zaliczki również winno być potwierdzone fakturą. Tę należy wystawić do 15. dnia miesiąca następującego po tym, w którym zaliczkę otrzymano (tutaj stosuje się zasadę ogólną).

Przepisy ustawy o VAT nie mówią, jakie konkretnie zdarzenie należy rozumieć przez zakończenie świadczenia usług budowlanych. Zdaniem NSA, wyrażonym w wyroku z dnia 18 kwietnia 2013 r., sygn. akt I FSK 943/12, wykonanie usług następuje tutaj w momencie faktycznego zakończenia prac i zgłoszenia tego faktu inwestorowi z wezwaniem go do odbioru wykonanych prac budowlanych, a nie w dacie sporządzenia protokołu zdawczo-odbiorczego. Samo sporządzenie takiego protokołu stanowi bowiem jedynie potwierdzenie wykonania usług.

Nie można przy tym zapominać, że co do zasady nie ma obowiązku wystawiania faktur na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.