Podmioty powiązane: transakcje w podatku VAT

Przeczytaj także: Podmioty powiązane w podatku VAT

Podmioty powiązane zostały określone w art. 32 ustawy o VAT. Jego ust. 2 mówi, że związek pomiędzy podmiotami powiązanymi istnieje, gdy między kontrahentami lub osobami pełniącymi u kontrahentów funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne zachodzą powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy. Związek ten istnieje także, gdy którakolwiek z wymienionych osób łączy funkcje zarządzające, nadzorcze lub kontrolne u kontrahentów.

Powiązania rodzinne, o których mowa wyżej, obejmują małżeństwo oraz pokrewieństwo lub powinowactwo do drugiego stopnia. Powiązania kapitałowe to natomiast taka sytuacja, w której jedna z osób lub jeden z kontrahentów posiada prawo głosu wynoszące co najmniej 5% wszystkich praw głosu lub dysponuje bezpośrednio lub pośrednio takim prawem.

W art. 32 ust. 1 ustawy o VAT ustawodawca wskazał, że w przypadku gdy między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub świadczeniodawcą istnieje związek, o którym mowa była wyżej oraz w przypadku gdy wynagrodzenie jest:

1. niższe od wartości rynkowej, a nabywca towarów lub usług nie ma zgodnie z art. 86, 86a, 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (czyli sytuacji, w której nabywca od takiej transakcji nie będzie mógł odliczyć całego VAT-u),
2. niższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, 86a, 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, a dostawa towarów lub świadczenie usług są zwolnione od podatku (czyli sytuacji, w której dana transakcja wpłynie u sprzedawcy na zwiększenie wskaźnika proporcji VAT poprzez zmniejszenie udziału sprzedaży zwolnionej),
3. wyższe od wartości rynkowej, a dokonujący dostawy towarów lub usługodawca nie ma zgodnie z art. 86, 86a, 88 i art. 90 oraz z przepisami wydanymi na podstawie art. 92 ust. 3 pełnego prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (czyli sytuacji, w której dana transakcja wpłynie u sprzedawcy na zwiększenie wskaźnika proporcji VAT poprzez zwiększenie sprzedaży opodatkowanej)

– organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.

---

Wartość rynkowa, zgodnie z art. 2 pkt 27b ustawy o VAT, oznacza całkowitą kwotę, jaką, w celu uzyskania w danym momencie danych towarów lub usług, nabywca lub usługobiorca na takim samym etapie sprzedaży jak ten, na którym dokonywana jest dostawa towarów lub świadczenie usług, musiałby, w warunkach uczciwej konkurencji, zapłacić niezależnemu dostawcy lub usługodawcy na terytorium kraju. W przypadku gdy nie można ustalić porównywalnej dostawy towarów lub świadczenia usług, przez wartość rynkową rozumie się:

• w odniesieniu do towarów – kwotę nie mniejszą niż cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a w przypadku braku ceny nabycia, koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy,
• w odniesieniu do usług – kwotę nie mniejszą niż całkowity koszt poniesiony przez podatnika na wykonanie tych usług.

---

Co za tym idzie, podmioty powiązane nie muszą zawierać transakcji w wartości na poziomie rynkowym. Jeżeli jednak cena od wartości rynkowej będzie odbiegać, zaś postępowanie takie będzie się wiązać z określoną korzyścią podatkową na gruncie VAT (czy to po stronie nabywcy czy też sprzedawcy), organ podatkowy ma narzędzia umożliwiające mu ingerencję w tą cenę, której skutkiem jest doprowadzenie jej do wartości rynkowej.