Podatek dochodowy: jak długo ważny jest certyfikat rezydencji?

Przeczytaj także: Ważny certyfikat rezydencji podatkowej

A to dlatego, że umowy o zapobieżeniu unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska i państwo rezydencji kontrahenta, na rzecz którego dane świadczenia są przekazywane, z reguły zawierają niższe dopuszczalne stawki podatku, które tzw. państwo źródła może tutaj zastosować. Płatnik, a więc podmiot wypłacający takowe świadczenia (w tym przypadku podmiot polski), zgodnie z przepisami polskich ustaw podatkowych, stawki wynikające z takich umów może stosować, gdy są one niższe od stawek określonych w tych ustawach, jednakże pod warunkiem, że posiada tzw. certyfikat rezydencji podatnika, na rzecz którego owe świadczenia są wypłacane.

Definicja certyfikatu rezydencji znalazła się zaś z wart. 5a pkt 21 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i odpowiednio art. 4a pkt 12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Certyfikatem takim jest zaświadczeniem o miejscu zamieszkania podatnika dla celów podatkowych, wydane przez właściwy organ administracji podatkowej państwa miejsca zamieszkania podatnika.

Certyfikat taki ma zatem za zadanie potwierdzić, że dany podatnik w określony państwie rozlicza się z podatku dochodowego (ma w nim swoją rezydencję podatkową), a co za tym idzie, można tutaj zastosować przepisy określone w konkretnej umowie o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu.

Niestety certyfikaty rezydencji nie mają ujednoliconych wzorów. To powoduje, że jedne z nich wskazują okres, jakiego dotyczą, inne takiej informacji nie zawierają. Sprawa jest stosunkowo prosta, gdy okres ważności certyfikatu jest podany. Wszystko komplikuje się, gdy takiego okresu nie ma. Dlaczego?

Daje to bowiem pewną dowolność interpretacyjną, co organy podatkowe często wykorzystują w celach fiskalnych. Otóż wskazują one, że taki certyfikat rezydencji potwierdza status podatkowy kontrahenta z zagranicy na dzień jego wydania, tudzież potwierdza jego status w przeszłości (jeżeli wynika to z jego treści). Nie może jednak być stosowany w stosunku do zdarzeń, które dopiero co mogą wystąpić (czyli mogą mieć miejsce w bliżej nieokreślonej przyszłości).

Co za tym idzie, płatnik w zasadzie powinien przy każdym przekazywanym świadczeniu (w różnym okresie czasu), w stosunku do którego zamierza skorzystać z dobrodziejstw odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, posiadać nowy, aktualny certyfikat rezydencji. Działanie takie jest jednak wysoce niepraktyczne (z uwagi na czas czy koszty z nim związane).

Na szczęście sądy administracyjne mają w tej materii zgoła odmienne zdanie. Przykładem jest tutaj chociażby wyrok NSA z dnia 13 lutego 2014 r., sygn.. akt II FSK 204/12, w którym to sąd podzielił stanowisko WSA.

Naczelny Sąd Administracyjny (podobnie jak WSA) uznał, że w sytuacji gdy w treści certyfikatu rezydencji nie ma wskazana okresu jego ważności, zachowuje on swoją aktualność tak długo, jak długo nie ulegnie zmianie potwierdzony w nim stan faktyczny , a więc nie ulegnie zmianie miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych.
Płatnik podatku winien tutaj weryfikować mogące wystąpić zmiany rezydencji podatkowej swoich kontrahentów, jako że dane określone w certyfikacie mogą pozostać aktualne przez wiele lat, jak też utracić swoją aktualność.

Niemniej płatnika (tu spółki) nie można obligować do uzyskiwania od kontrahentów certyfikatu rezydencji wydanych przez zagraniczne władze podatkowe na dzień każdej z dokonywanych wypłat tym podmiotom, w sytuacji gdy dysponuje on aktualnym certyfikatem rezydencji tychże kontrahentów. Działanie takie nie znajduje oparcia w obowiązujących przepisach prawa.

Sąd wskazał przy tym, że powyższy pogląd jest obecnie ugruntowany w dotychczasowym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i został wyrażony m.in. w wyrokach: z dnia 4 września 2013 r., II FSK 2579/11 oraz II FSK 2580/11, z dnia 11 kwietnia 2012 r., II FSK 1963/10.

Co za tym idzie, jeżeli płatnik posiada certyfikat rezydencji swojego kontrahenta (w którym nie podano daty jego ważności), ten zachowuje swoją ważność tak długo, aż nie ulegnie zmianie miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych. Płatnik taki jednakże okresowo powinien weryfikować, czy stan faktyczny zawarty w tym certyfikacie się nie zmienił (poprzez np. występowanie do kontrahenta o oświadczenie w tym zakresie).

Na zakończenie dodajmy, że tak korzystna dla podatników linia orzecznicza z czasem może stracić swoją aktualność. A to dlatego, że resort finansów zamierza znowelizować przepisy podatkowe wskazując, że certyfikat rezydencji będzie ważny przez okres jedynie 12 miesięcy od jego wydania.