Kasa fiskalna gdy świadczenie usług poza terytorium kraju

Przeczytaj także: Kasa fiskalna gdy podatnik czynny lub zwolniony z VAT

Rozpatrzmy następującą sytuację: Pan Piotr prowadzi firmę budowlaną. Swoje usługi świadczy generalnie na rzecz firm, niemniej niekiedy trafia się zlecenie od tzw. osoby prywatnej na wykonanie niewielkiego remontu. Z uwagi na to, że wartość takich usług nie jest zbyt duża, korzysta on ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy pomocy kasy fiskalnej. Obecnie jednak otrzymał kilka zleceń z zagranicy (Niemcy, Francja, Belgia). Remonty budynków w tych państwach zlecają osoby nieprowadzące działalności gospodarczej. Czy ich wartość należy wliczyć do limitu obrotu, którego przekroczenie spowoduje utratę zwolnienia i obowiązek ewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej?

Art. 111 ust. 1 ustawy o VAT mówi, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących.
§ 3 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29.11.2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących wskazuje jednak, że z obowiązku tego zwalnia się podatników, u których kwota obrotu realizowanego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli kwota obrotu z tego tytułu nie przekroczyła, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym, kwoty 20.000 zł.

Zwolnienie takie jest przewidziane także dla nowych firm (mówi o nim §3 ust. 1 pkt 2 przytoczonego rozporządzenia).

Ustawodawca wskazał zatem, że jeżeli wartość obrotu realizowanego na rzecz osób prywatnych czy rolników ryczałtowych nie przekracza określonego limitu (z pewnymi wyjątkami, które tutaj pomijamy), podatnik nie musi posiadać kasy fiskalnej.
Niemniej wartość takiego obrotu nie jest zbyt wysoka, dlatego istotnym jest określenie, którą sprzedaż do tego limitu winna zostać zaliczona, zwłaszcza gdy świadczone są usługi na rzecz osób zagranicznych.

Powyższe ma niebagatelne znaczenie właśnie w przypadku usług budowlanych. Ustawodawca przewidział bowiem dla nich szczególny sposób określania miejsca świadczenia. Otóż zgodnie z art. 28e ustawy o VAT, miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości.

Jest to odstępstwo od reguły ogólnej określania miejsca opodatkowania dla usług świadczonych na rzecz nie podatników mówiącej, że usługę taką należy opodatkować tam, gdzie usługodawca posiada siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej bądź stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu w przypadku braku dwóch pierwszych.

Co za tym idzie, wykonywanie usług budowlanych opodatkowane jest zawsze tam, gdzie znajduje się dana nieruchomość (co ważne – zasada ta obowiązuje zarówno w przypadku świadczenia takich usług na rzecz podatników jak i podmiotów niebędących podatnikami). Jeżeli zatem usługi takie są wykonywane poza terytorium RP, nie są w ogóle objęte polskimi przepisami o VAT.

Przytoczony wyżej art. 111 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie obowiązku stosowania kas rejestrujących odnosi się do sprzedaży na rzecz określonych nabywców. Pojęcie sprzedaży zostało z kolei wyjaśnione w art. 2 pkt 22 ustawy. Jest nią odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Co za tym idzie, skoro miejsce świadczenia danych usług znajduje się poza terytorium RP, nie można ich uznać za odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Tym samym wykonywanie takich usług w myśl przepisów ustawy o VAT nie mieści się w pojęciu sprzedaży.

Powyższe potwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 26 października 2012 r., nr ITPP2/443-845a/12/AK wskazując, że „(…) Odnosząc się do kwestii obowiązku ewidencjonowania sprzedaży ww. usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej przy zastosowaniu kasy fiskalnej wskazać należy, iż w przypadku, gdy miejscem ich świadczenia będzie terytorium UE lub kraju trzeciego (jachty będą oddawane do dyspozycji na terytorium UE lub kraju trzeciego), nie będzie Pan obowiązany ewidencjonować tej sprzedaży, bowiem nie będzie Pan świadczył odpłatnie usług na terytorium kraju, a zatem nie będzie dokonywał sprzedaży, o której mowa w art. 2 pkt 22 ustawy.(…)”

Skoro zaś omawiane usługi nie będą traktowane jako sprzedaż, trudno uznać, że ich wartość winna być uwzględniana w limicie obrotu uprawniającego do zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej.