Indywidualna stawka amortyzacji nowego samochodu?

Przeczytaj także: Budynek na cudzym gruncie jako inwestycja w obcym środku trwałym?

Zasady określania indywidualnych stawek amortyzacyjnych znalazły się w art. 22j ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten mówi, że podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika. W przypadku środków transportu, w tym także samochodów osobowych, indywidualną stawkę amortyzacji należy tak ustalić, aby okres amortyzacji nie był krótszy niż 30 miesięcy (a więc 2,5 roku). Jak nietrudno policzyć, stawka amortyzacji może tutaj zatem wynosić nawet 40% rocznie.

Niemniej powyższa preferencja ma zastosowanie jedynie do ulepszonych bądź używanych środków transportu. Środki trwałe, o których mowa wyżej, uznaje się natomiast za:

1. używane - jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez okres 6 miesięcy, lub
2. ulepszone - jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej.

Co za tym idzie, co do zasady indywidualnej stawki amortyzacji nie można stosować do samochodów nabytych jako nowe. Czy jednak powyższe obowiązuje także w przypadku nowego samochodu zakupionego prywatnie, który dopiero po pewnym czasie został uznany za środek trwały prowadzonej działalności gospodarczej?

Odpowiedzi na to pytanie udzielił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18.12.2007 r. sygn. akt II FSK 1420/06 (obecnie przepisy dotyczące indywidualnych stawek amortyzacyjnych uległy pewnym modyfikacjom, jednakże w interesującym nas zakresie pozostały niezmienione).

W rozpatrywanej przez sąd sprawie podatnik ustalił indywidualną stawkę amortyzacyjną w wysokości 40% dla samochodu ciężarowego Dodge Grand Caravan. Samochód ten po raz pierwszy został zarejestrowany (nabyty) w dniu 18 października 1999 r., zaś podatnik kupił go 27 października 1999 r., po czym zarejestrował go w Polsce 1 grudnia 1999 r.
Przedmiotowy samochód następnie 10 października 2002 r. wprowadził do ewidencji środków trwałych prowadzonej firmy i zastosował do niego indywidualną stawkę amortyzacyjną w wysokości 40% uznając samochód za używany.

Z postępowaniem takim nie zgodziły się organy podatkowe wskazując, że samochód ten mógł być amortyzowany wyłącznie metodą liniową przy zastosowaniu stawki 20%. Podkreśliły one bowiem, że przed zakupem samochodu przez podatnika był on używany zaledwie dziesięć dni, zatem nie został zachowany półroczny okres używania go przed nabyciem przez podatnika. Nie ma tutaj znaczenia fakt używania samochodu przez podatnika przez trzy lata na cele prywatne.

Sprawa trafiła do WSA, który rację przyznał organ podatkowym. Innego zdania był jednak NSA. Sąd podkreślił, że istotne jest tutaj właściwe zrozumienie pojęcia „nabycie” określonego w przytoczonej regulacji. Zarówno wywody zamieszczone w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jak i w decyzjach organów podatkowych obu instancji, wiążące pojęcie „nabywa” z przeniesieniem prawa własności, w pełni odpowiadają wymogom językowej wykładni przepisu. Jednakże poprzestanie na jednej dyrektywie interpretacyjnej, może okazać się niewystarczające, jeśli prowadzi ona do trudnych do zaakceptowania - w świetle zasad ogólnych - skutków.

Uwagę na to próbował zwrócić pełnomocnik skarżącego wskazując, że gdyby przedmiotowy samochód został wniesiony przez podatnika do majątku spółki cywilnej, której skarżący jest wspólnikiem, mógłby korzystać z indywidualnej stawki amortyzacyjnej. Zdaniem składu orzekającego zatem niezasadne jest pozbawianie możliwości takiej amortyzacji podatnika, który wprowadza do własnej działalności gospodarczej składnik majątku wykorzystywany wcześniej prywatnie. NSA powołał się tutaj na wyrok z dnia 10 listopada 2006 r., sygn. akt II FSK 1231/05 (LEX nr 63553), w którym to skład orzekający uznał, że „w sytuacji, gdy podatnik wprowadza do majątku swego przedsiębiorstwa jako środek trwały samochód osobowy uprzednio nabyty do celów prywatnych i tak wykorzystywany przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, to dochodzi do swoistego nabycia środka trwałego bowiem wprawdzie nie zmienia się właściciel pojazdu, jednakże pojazd ten zaczyna z momentem przekazania go na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą służyć uzyskiwaniu przychodu przez podatnika, podczas gdy w okresie wcześniejszym nie pozostawał z tą działalnością w żadnym związku”.