Zawieszona działalność gospodarcza a wspólne zeznanie roczne

Przeczytaj także: Śmierć małżonka a wspólne rozliczenie roczne PIT 2013

Rozpatrzmy następującą sytuację: Żona prowadziła działalność gospodarczą w roku 2012, która była opodatkowana ryczałtem ewidencjonowanym. Na rok 2013 formy tej nie zmieniła, jednakże przez cały ten rok działalność była zawieszona. Mąż natomiast uzyskuje jedynie przychody z umowy o pracę. Jego dochód przekracza pierwszy próg podatkowy przez co część wynagrodzenia z umowy o pracę jest opodatkowane 32% stawką podatku dochodowego. Czy za rok 2013 małżonkowie mogą rozliczyć się wspólnie jeżeli istniała u nich przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa?

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych małżonkowie co do zasady podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów. Niemniej małżonkowie podlegający nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, między którymi istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, pozostający przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim, mogą być, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot które dochody te pomniejszają.

Wniosek o wspólne opodatkowanie musi przy tym został wyrażony w zeznaniu składanym do 30 kwietnia roku następującego po tym, który jest rozliczany.

Wszystkie warunki wymienione wyżej w naszym przykładzie zdają się być spełnione (poza złożeniem wniosku o wspólne opodatkowanie, czego jednak dopełnia się automatycznie w zeznaniu, o ile to zostanie złożone na czas). Czy to zatem oznacza, że małżonkowie mogą złożyć wspólne zeznanie?

Niestety odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Ustawodawca wskazał bowiem, że powyższe zasady opodatkowania nie mają zastosowania w sytuacji, gdy chociażby do jednego z małżonków mają zastosowanie przepisy art. 30c (a więc w zakresie podatku liniowego), ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (przypomnijmy, że w ustawie tej mieszczą się zarówno regulacje dotyczą ryczałtu ewidencjonowanego jak i karty podatkowej) lub ustawy o podatku tonażowym. Wyjątkiem są tutaj jedynie opodatkowane ryczałtem przychody z tzw. prywatnego najmu (jeżeli ryczałtem ewidencjonowanym nie są opodatkowane inne przychody poza tymi z najmu, wspólne rozliczenie małżonków jest możliwe).

Niemniej w przypadku działalności gospodarczej samo wybranie opodatkowania ryczałtem ewidencjonowanym wyklucza możliwość złożenia przez małżonków wspólnego rozliczenia rocznego. Ustawodawca mówi bowiem, że prawo do wspólnego rozliczenia nie przysługuje, jeżeli do jednego (czy obydwu) z małżonków chociażby mają zastosowanie przepisy o ryczałcie ewidencjonowanym (za wyjątkiem przychodów z prywatnego najmu). Nie musi przy tym wystąpić tutaj przychód, który podlegałby opodatkowaniu.

Co za tym idzie, małżonkowie wspólnie rozliczyć się nie będą mogli, gdyż do żony przepisy ustawy o ryczałcie ewidencjonowanym mają zastosowanie. To niestety będzie miało dla nich negatywne konsekwencje w postaci wyższego podatku do zapłaty, aniżeli ten, który wystąpiłby w przypadku wspólnego PIT-a. Ile podatek będzie wyższy?

Ponieważ żona nie uzyskiwała żadnych dochodów w roku 2013, wspólne zeznanie podatkowe w pierwszej kolejności pozwoliłoby im zaoszczędzić 556 zł. Jest to kwota zmniejszająca podatek przewidziana w pierwszym przedziale skali podatkowej przysługująca żonie, którą we wspólnym PIT małżonkowie mogliby uwzględnić.

Druga korzyść wynika z zastosowania niższej stawki podatku dla dochodów męża. Uzyskane przez niego wynagrodzenie z pracy przekracza bowiem granicę pierwszego progu podatkowego, przez co nadwyżka podlega opodatkowaniu aż 32% stawką podatku (przypomnijmy, że próg ten wynosi 85 528 zł). W przypadku wspólnego zeznania podatkowego zmienia się natomiast sposób liczenia podatku. Otóż podatek ustala się tutaj w podwójnej wysokości od połowy łącznych dochodów małżonków. Można powiedzieć, że dzięki temu mechanizmowi górna granica pierwszego progu podatkowego nam się podwaja, przez co może się okazać, że w przypadku wspólnego zeznania w ogóle nie wystąpi opodatkowanie stawką 32%.

Przedstawmy powyższe na przykładzie (dla uproszczenia pomińmy odliczenia od podatku w postaci składek na ubezpieczenie zdrowotne czy ulg podatkowych). Załóżmy że dochód męża po odliczeniach wyniósł 165 000 zł i stanowi on podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym. Jeżeli będzie się rozliczał samodzielnie, zapłaci podatek w wysokości 40 270 zł.

Jeżeli natomiast rozliczyłby się on wspólnie z niezarabiającą żoną, podatek ten wyniósłby 28 588 zł. Byłby on zatem aż o ponad 11,5 tys. zł niższy, niż w przypadku zeznania samodzielnego.