Skomplikowane rozliczenie VAT naliczonego w 2014 r.?

Przeczytaj także: Podatek VAT 2014: termin odliczenia w przykładach

Podstawowa reguła odliczenia VAT-u pozostanie w przyszłym roku niezmieniona. Otóż jedynie w zakresie, w jakim towary i usługi służą wykonywaniu czynności opodatkowanych, podatnikowi będzie przysługiwać prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (z pewnymi wyjątkami). Terminy odliczenia podatku będą się jednak różnić od uregulowań obecnych.

I tak generalna zasada mówi, iż prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od 2014 r. powstanie w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy (przypomnijmy, iż obecnie podatnik z reguły ma prawo do odliczenia w rozliczeniu za okres, w którym otrzymał fakturę lub dokument celny).

Co za tym idzie, w przyszłym roku nabywcy aby odliczyć podatek naliczony, w pierwszej kolejności będą musieli badać, czy u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy, a więc musiał on wykazać VAT należny. Tyczy się to również zapłaty zaliczek, zadatków, rat itp.

Dodajmy w tym miejscu, iż w 2014 r. obowiązek podatkowy co do zasady powstawać będzie z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usług, a w przypadku otrzymania przed tym terminem całości lub części zapłaty – z chwilą jej otrzymania. Od reguły tej występuje jednak szereg wyjątków, np. dotyczący mediów czy usług najmu, stałej obsługi prawnej itp., gdzie obowiązek podatkowy powstanie co do zasady z chwilą wystawienia faktury, o ile ta zostanie wystawiona w terminie.

Wracając jednak do odliczenia podatku naliczonego badanie, czy u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy, nie będzie jedynym warunkiem odliczenia. Otóż kolejną przesłanką odliczenia podatku naliczonego będzie fakt posiadania faktury dokumentującej nabycie towarów czy usług – nabywca nie będzie mógł odliczyć podatku wcześniej, aniżeli dokument ten otrzyma. Jeżeli zaś podatnik nie odliczy VAT-u w okresie (miesiącu lub kwartale, w zależności od wybranej formy rozliczenia), w którym powstał obowiązek podatkowy, będzie mógł tego dokonać w jednym z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych.

Na pierwszy rzut oka powyższe regulacje są bardzo zbliżone do obecnych. Ustawodawca zachował bowiem prawo do odliczenia podatku naliczonego przez trzy kolejne okresy rozliczeniowe.

Niemniej z literalnego brzmienia przepisów w przyszłym roku odliczenia podatku naliczonego będzie można dokonać pod warunkiem spełnienia dwóch warunków: powstanie obowiązek podatkowy od dokonanych zakupów oraz podatnik posiada fakturę zakupu.

Co ważne, przedstawione regulacje będą mieć zastosowanie także do zakupu mediów (przypomnijmy iż obecnie pierwszym terminem odliczenia VAT-u jest okres, w którym przypada termin płatności od takich zakupów).

Sytuacja wydaje się być zatem prosta. Podatnik spełnia dwa warunki i odlicza podatek naliczony. W czym zatem tkwi cała trudność? Otóż przejawia się ona w przypadkach, w których to podatnik fakturę otrzyma z opóźnieniem tudzież dysponuje jedynie duplikatem faktury wystawionym po pewnym okresie czasu.

Tutaj bowiem spełnienie dwóch wymienionych wyżej warunków może się okazać niemożliwe (czyli odliczenie VAT-u w okresie powstania obowiązku podatkowego, bądź jednym z dwóch kolejnych, jednakże nie wcześniej niż rozliczeniu za okres, w którym otrzymano fakturę).

Załóżmy dla przykładu, że podatnik zakupi towar w styczniu 2014 r. i rozlicza się miesięcznie. Nie otrzyma jednak faktury i poprosi o jej duplikat. Ten dotrze do niego w czerwcu 2014 r.
Pierwszym okresem, w którym możliwe byłoby tutaj odliczenie VAT-u jest miesiąc powstania obowiązku podatkowego, a więc styczeń. Podatnik może tego dokonać także w jednym z dwóch kolejnych okresów, a więc w lutym lub marcu. Niestety warunkiem odliczenia jest posiadanie w tym czasie faktury zakupu, która dotrze do niego jednak dopiero w czerwcu. Co za tym idzie, spełnienie dwóch wymienionych wyżej warunków jednocześnie jest w tym przypadku niemożliwe.

Niemniej pozbawienie w takich kuriozalnych sytuacjach podatników prawa do odliczenia podatku naliczonego od dokonanych zakupów jest sprzeczne z podstawową zasadą podatku VAT, a więc zasadą neutralności (nie wspominając już o nierównym traktowaniu podatników). Prawo do odliczenia podatku naliczonego jest podstawowym prawem podatnika, którego realizację powinny umożliwić przepisy. Na chwilę obecną trudno jednak powiedzieć, w którym momencie w takich przypadkach VAT będzie można odliczyć (rozsądnym przy tym wydaje się być umożliwienie odliczenia w okresie, w którym faktura została otrzymana, czyli w naszym przypadku w czerwcu). Resort finansów winien jak najszybciej rozwiać powyższe wątpliwości.